ΟΣΑ ΘΥΜΑΜΑΙ…
Ψαλάς , δεκαετία του ‘50 , τα παλιά Σφετσαίϊκα σπίτια , αριστερά το Σψαραίϊκο και στο βάθος το Βαρούσι , που άρχιζε με το Παναγαίϊκο και το Πουρναίϊκο , δεξιά , ενώ ο ενδιάμεσος χώρος ήταν ..άδειος από σπίτια..
Η..λάκκα , στον Ψαλά , αδιαμόρφωτη τελείως , με τους..όχτους και τα..βραχάκια της , ήταν ένα ..γήπεδο ανάγκης , για τα παιδιά της γειτονιάς , παραδίπλα , στο δεξιό μέρος της φωτογραφίας , ήταν το Τεμπελαίϊκο , που τότε ήταν ένα μικρό σπιτάκι , το Κορακαίϊκο , το Λατσουδαίϊκο και ένα μικρό ακόμα σπιτάκι , μιας αδελφής της Λατσούδαινας , που είχε παντρευτεί κάποιον Καραγιώργο και είχε τρία παιδιά , δυο αγόρια και μιά κόρη τη Μαρίκα , που ήταν συμμαθήτριά μας και πολύ ..όμορφη ..
Φωτογραφία του 1953 , παρμένη απ’ το Σερεντέλη , στον Ψαλά , η.. Ντελενικαίϊκια ..γειτονιά , πάνω απ’ το παλιό μας Γυμνάσιο , το καινούριο δεν είχε ακόμα γίνει , διακρίνεται το Τσακαλακαίϊκο , και παραδώθε , το Μαρδοναίϊκο , Ταμπακαίϊκο , του Υφαντή , του Βαρσοτάσου , το Αλωνάκι , άδειο ακόμα , μόνο το παλιό Λατσουδαίϊκο υπάρχει , και φυσικά το Πιτσαίϊκο , ενώ παραπέρα στην παλιά αστυνομία , υπαρχουν ακόμα στην ταράτσα τα..οχυρωματικά έργα , πολυβολεία και..μάντρα ολόγυρα , που κράτησαν τις επιθέσεις των ανταρτών ..
Στο Αλωνάκι , στο οικόπεδο , που έχτισαν μετά ο Κ.Αναγνωστόπουλος και Ι.Δημουλάς , στην κάτω μεριά όμως , είχε κάποια περίοδο , την εποχή εκείνη , ταβέρνα ο Επαμ.Ράϊκος , απ’ το Σεβεδίκο , σε ένα χαμηλό πρόχειρο σπιτάκι , που όμως είχε όμορφη αυλή και..άπλα ..
Στην αρχή της δεκαετίας του ‘50 , φκιάχτηκε , επί τέλους , και το ηρώον μας , που εδώ στη φωτογραφία φαίνεται με το..κάλυμμα , επικειμένων..των αποκαλυπτηρίων , κι’ απέναντι ακριβώς , τα παλιά όμορφα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σπίτια , Καππαίϊκα , Καραχαλαίϊκα , Μαραζιαραίϊκα , Λαλαγιανναίϊκο , που σιγά-σιγά ..εσβησαν ..
Και η όμορφη , τότε , πλατεία μας το “ Αλωνάκι “ , είχε άπλα και φιλοξενούσε πολλές ..γλεντοεκδηλώσεις , όπως φαίνεται και στη φωτογραφία , στο βάθος , αριστερά , ήταν το “ Πρακτορείο των λαωφορείων “ , με τους αξέχαστους “Πράκτορές “ του , το Θανάση Φωτόπουλο και Νίκο Κολοκύθα , τον Πανουργιά , όπως τον ξέραμε , και που ήταν και..φωτορεπόρτερ ..
Δίπλα ακριβώς , ήταν το μαγαζί μας , το Ζαχαροπλαστείο του πατέρα μου , και την περίοδο των..γιορτάδων , είχαμε..έκτακτη γενική ..επιστράτευση , όλη η οικογένεια , οι αξέχαστοι γονείς μου , ο αγαπημένος μου αδερφός ο Γιώργος και φυσικά και η..ταπεινότης μου , σε καθήκοντα..Διευθυντού (!) , ξημεροβραδιαζόμαστε στο μαγαζί , για να μπορέσουμε να ..ανταποκριθούμε στις ..ανάγκες του ...
Από νωρίς , περνούσαν οι παραγγελιοδόχοι , και παραγγέλναμε τα είδη που χρειαζόμαστε , πρώτες ύλες και έτοιμα γλυκίσματα , σοκολατάκια , τυλιχτά ..κλπ , και έτσι τις μέρες των γιορτάδων ήμασταν ..πανέτοιμοι , βέβαια όλα τα γλυκά , πάστες , κανταίφια , μπακλαβάδες , κουραμπιέδες και γαλακτομπούρεκα , τα φκιάχναμε εμείς , και μάλιστα τα ..κανταίφια μας , ήταν..ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΣ…γνωστά ..
Θυμάμαι μάλιστα , σχεδόν κάθε βδομάδα , περνούσε με το λεωφορείο προς καί από Ναύπακτο , κάποιος κύριος , μάλλον παραγγελιοδόχος , ψηλός ..τροφαντούλης γύρω στα 35-40 , και στο λίγο χρόνο που έκανε στάση το λεωφορείο , κατέβαινε ..τρέχοντας , ερχόταν μέσα , και παράγγελνε δυο κανταίφια μαζί , και άλλα δύο , πάλι ..μαζί , για τον..μικρό , τα δυό τα δικά του τα..τσάκιζε επί..τόπου , και έβγαινε απ’ το μαγαζί παίρνοντας και τα δυο γιά το..παιδί..
Αυτό , γινόταν γιά πολύ καιρό , αλλά από κάποια στιγμή και μετά μου έκανε εντύπωση , γιατί δεν έφερνε μαζί του και το..παιδί , τον μικρό , όπως έλεγε , έτσι λοιπόν κάποια φορά που εμφανίστηκε , έδωσε την παραγγελιά του , τσάκισε τα..δυό κανταίφια και βγήκε , παρακολούθησα να δω που τα πάει , ποιό ήταν τελικά το..παιδί , ο..μικρός , και τι να δω ,ό φίλος μας έβγαινε απ΄το μαγαζί , αλλά δεν πήγαινε στο αυτοκίνητο , έτσι νόμιζα μέχρι τότε , αλλά βγαίνοντας απ’ την πόρτα , αριστερά ακριβώς , υπήρχε ένα τραπεζάκι με δυο καθίσματα , στρωνόταν λοιπόν..εκεί , και..βιαστικά..βιαστικά , ..τσάκιζε και τα άλλα δύο κανταίφια , του…μικρού..δηλαδή…
Την επόμενη λοιπόν φορά , που ξαναήρθε , και έδωσε την παραγγελιά του , πειραχτήρι εξ..απαλών ..ονύχων , η..αφεντιά μου , μόλις μου παραγγειλε τα δυο κάι..δυο , για το..παιδί , του είπα στα..ίσια : “ Να τα ..βάλω καλύτερα και τα ..τέσσερα μαζί , να μη λερώνουμε και πιατελάκια ; “..με κοίταξε , έσκασε στα..γέλια , και φυσικά..συμφώνησε ..
Τις μέρες λοιπόν των..γιορτάδων , η κατάσταση γινόταν..αφόρητη , γιατί , εκτός , απ’ τα γλυκά και τις παραγγελίες του Λιδορικού , έπρεπε να καλύψουμε και τις ανάγκες και των γύρω , αλλά και μακρινότερων χωριών , Κροκύλειο , Πενταγιού , Αρτοτίνα κλπ , ενώ δεν υπήρχαν και οι..ευκολίες που υπάρχουν τώρα , μίξερ κλπ , και όλα γίνονταν στο χέρι , χώρια που υπήρχε και ..περιορισμός στο..ψήσιμο , αφού όλα τα γλυκά μας , τα ψήναμε στο φούρνο του σχωρεμένου του μπάρμπα Λιά του Κάππου , και του Μανουδάκη , αργότερα , που φυσικά είχαν να ψήσουν και φαγητά και ψωμιά του κόσμου αλλά και δικά τους..
Βουνά , λοιπόν , τις μέρες εκείνες , οι κουραμπιέδες και ντάνες..ντάνες τα ταψιά με τα κανταίφια και τους..μπακλαβάδες , ενώ παράλληλα , έρχονταν και τα διάφορα άλλα γλυκίσματα , τα..τυλιχτά , .οπως τα λέγανε , και τότε άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους , όσο γιά τα..σοκολατάκια ; Αυτά υπήρχαν στο..Λιδορικιώτικο ..γλυκολόγιο , αλλά σε περιορισμένες ποσότητες , γιατί ήταν ..ακριβούτσ’κα , σε σχέση με τα..φοντάν (..φοντάμια τα ‘λεγαν συνήθως ) και φυσικά τα..κλασσικά μας..λουκ’μάκια ..
Τούρτες και..παρόμοια είδη , δεν είχαν ακόμα..απλωθεί , σπάνια φκιάχναμε , και συνήθως ήταν παραγγελίες υπαλλήλων , που ήταν απ’ αλλού , και υπηρετούσαν στο χωριό μας , όπως επίσης και τα μελομακάρονα , δεν ήταν κι’ αυτά στο Λιδορικιώτικο..γλυκολόγιο , και ήταν φυσικό αυτό , αφού τα μελομακάρονα είναι..ανατολίτικο γλύκισμα , το ‘φεραν οι πρόσφυγες ..μαζί τους , και σιγά-σιγά ..μπήκε στην Ελληνική , κι’αργότερα στη Λιδορικιώτικη..ζωή..
Στα..σοκολατοειδή , δεν υπήρχαν ..επιλογές , όχι , η μοναδική , τότε , σοκολατοποιία ήταν η “ Γκλόρια “ , που ήταν στην Αθήνα , και σε τακτά χρονικά διαστήματα , ερχόταν ένα ηλικιωμένος παραγγελιοδόχος , έπαιρνε τις παραγγελίες απ’ τα μαγαζιά του Λιδορικιού , και μας έστελνε τα πράγματα , μετά από κάμποσες μέρες , με το φορτηγό του Σιώκου , ο παραγγελιοδόχος αυτός ήταν ένα..ευγενέστατος ηλικιωμένος Κωνσταντινοπολίτης , που , όπως φαινόταν , ήταν εκεί , στην Πόλη , επιχειρηματίας , αλλά η κατάσταση τον έφερε υπάλληλο , στην Γκλόρια , και απ’ ότι θυμάμαι , ήταν και πολυμορφωμένος και μιλούσε και αρκετές ξένες γλώσσες , πράγμα σπάνιο γιά τα Ελληνικά , τότε , δεδομένα ..
Ο αριστοκρατικός αυτός ηλικιωμένος παραγγελιοδόχος , κανόνιζε , πάντα , σαν τελευταίο σταθμό , πριν γυρίσει στην Αθήνα , να έχει το Λιδορίκι , γι’ αυτό και ΄την παραμονή της αναχώρησής του , ερχόταν στο μαγαζί και μου λέγε , ετοίμασέ μου και το..δεματάκι μου , και εγώ ξέροντας τι εννοεί , του έφκιαχμα ένα δέμα με γλυκά δικά μας , που τα πήγαινε στην οικογένειά του , όταν δε , τύχαινε η επιστροφή να είναι κοντά στις γιορτάδες , το δέμα ήταν ..ενισχυμένο σημαντικά , υπήρχαν βλέπεις και οι..υποχρεώσεις των γιορτών …
Θα πρέπει όμως εδώ να πούμε , πως το γλυκό , γενικά , την εποχή εκείνη , ήταν..είδος..σπάνιο , υπερ..πολυτελείας , θα μπορούσαμε να πούμε , γιά τον πολύ..κόσμο , αφού το..χρήμα ήταν κι’ αυτό ..σπάνιο , λιγοστό , και γι’ αυτό η αγορά ..λειτουργούσε με συγκεκριμένους ..κανόνες , και βέβαια με την..καθολική , σχεδόν , των..πιστωτικών ..όοοοχι καρτών , όοοχι , αλλά..πιστωτικών “ Δεφτεριών ή…τεφτεριών “ , όπως λέγαμε τα ..βιβλιαράκια με τα..βερεσέδια ..
Έτσι λοιπόν κινιόταν , τότε , η αγορά , οι πελάτες των μαγαζιών , ψώνιζαν , ο καθένας απ’ το..δικό του μαγαζί , και τα ψώνια , περιορισμένα στα ..απολύτως αναγκαία , γράφονταν στο ..τευτεράκι , αντίγραφο του οποίου είχε και ο πελάτης και το κατάστημα , και στον καιρό της σοδειάς , το καλοκάιρι , ή το..Πάσχα και τα Χριστούγεννα , με το πούλημα των αρνιών , ή του τυριού αργότερα , εξοφλούνταν ο λογαριασμός , ή δίνονταν το μεγαλύτερο μέρος του ποσού , και το..σύστημα συνεχιζόταν . Το όδιο βέβαια σύστημα , που ίσχυε γιά τα εμπορικο..μπακάλικα , ίισχυε και για μας , γιά το ζαχαροπλαστείο , έχω στα χέρια μου , το τελευταίο ..βερεσεδο..τέφτερο , του μαγαζιού μας , που το κράταγε καθημερινά η σχωρεμένη η μάνα μου , διαβάζοντάς το , ζεις..την τότε κοινωνικοοικονομική..πραγματικότητα , έχεις μια απόλυτα αντιπροσωπευτική εικόνα , μιας πλευράς , της Λιδορικιώτικης ζωής..
Πολλές φορές βέβαια , η ..ταχτοποίηση των..λογαριασμών , γινόταν και με..ανταλλαγή..προϊόντων , πράμα με..πράμα, που ‘λεγε κι’ ο σχωρεμένος ο Μαντάς , μας έφερναν ..αυγά , τυρί , καμιά..κότα , ή και κρέας , αν έσφαζαν κάποιο ζωντανό , καρύδια , μύγδαλα κλπ , υπήρχε πάντως , η καλή ..πίστη , που ήταν πολύ πιο..αξιόπιστη και..χρήσιμη απ’ τις..πλαστικές πιστωτικές ..κάρτες τις σημερινές..Βέβαια , υπήρχαν και τα..παρατράγουδα , ελάχιστα , σπάνια θα λέγαμε , που υπήρχε ..ασυμφωνία , ανάμεσα στα δυό..τεφτέρια , του πελάτη και του..μαγαζάτορα , ε..τότε , γίνονταν και κάποιοι καυγάδες γιά το…πανώγραμμα , έτσι λεγόταν η…επιβάρυνση , τότε …
Πάντως , μη νομίσετε , πως τις..Κυριακές , ή κάποιες μέρες ξεχωριστές , πλην των..γιορτών , οι χωριανοί μας αγόραζαν , έστω και με τεφτέρι , γλυκά για τα σπίτια τους , όοοχι , δεν υπήρχαν τα..περιθώρια για τέτοιες ..σπατάλες , εδώ έλειπε το..ψωμί…τα ..ραπανάκια μας..μάραναν ..
Και γιά να σας δώσω να καταλάβετε , να..νοιώσετε , να,,μπείτε στο..πετσί , που λένε , της τότε..πραγματικότητας , θα σας αναφέρω , ένα..συνηθισμένο , τότε , περιστατικό , που το…έζησα , κι’ αποτελεί..αγκάθι , που , δυστυχώς , δεν μπόρεσα να..βγάλω ακόμα απ’ την ψυχή μου…
Παιδί τότε , έκανα κι’εγώ τη..βάρδια μου στο μαγαζί , με τον δικό μου , αλλόκοτο ..ίσως τρόπο , που παραξενευε τους δασκάλους και καθηγητές μου , αλλά και τους χωριανούς μας , πρόσεχα λοιπόν το μαγαζί , δηλαδή ήμουν μόνος μου , έφκιαχνα καφέδες , και..σπέσιαλ , απ’ ότι λεγανε , εξυπηρετούσα τους πελάτες , σε ό,τι ήθελαν , έχοντας δίπλα μου , ΠΑΝΤΑ , ανοιχτό το..ραδιόφωνο ή..το ηλεκτρόφωνό μου , το περίφημο ΤΕΠΠΑΖ και φυσικά..διαβάζοντας και τα μαθήματά μου , και το…χειρότερο ; Την εποχή της..μουσικο..παντοκρατορίας Καζαντζίδη , Αγγελόπουλου κλπ..κλπ , είχα το..απύθμενο..θράσος να ακούω..Χατζηδάκι , Θεοδωράκη και είχα πάρει και τους πρώτους δίσκους , βινύλιο φυσικά ..κλασσικής μουσικής , έγκλημα… Τώρα , γιά το πως , βολεύονταν όλα αυτά , μαγαζί..διάβασμα και..μουσική ;.. Τι να σας πω..είπαμε , άμα γεννηθείς..ζαβός..
Τέλος πάντων , ας γυρίσουμε στο..θέμα μας , τις ώρες λοιπόν που έκανα εγώ βάρδια στο μαγαζί , έρχονταν φίλοι και συμμαθητές μου , παιδιά της ηλικίας μου , και μου ζητούσαν να τους αφήσω να..ξύσουν , να καθαρίσουν δηλαδή , τα άδεια ταψιά απ’ τα γλυκά , γιά να..γλυκαθούν απ’ υπολείμματα του..σιροπιού , βέβαια οι..κολλητοί , όλο και βολεύονταν με κάποια μισο..κανταιφάκια , αλλά όλα τα παιδιά , ήταν αδύνατο να ..βολευτούν , καταλαβαίνετε..
Την εποχή λοιπόν εκείνη , τη ..σκληρή , τη..δύσκολη , αλλά και..ονειρεμένη , ήταν πολλές οι..δυσκολίες , πολλά τα προβλήματα , ας μη ξεχνάμε πως μόλις είχαμε..βγει από ..πολέμους , απ’ τις ταλαιπωρείες και τις τόσες..περιπέτειες , ο κόσμος , οι χωριανοί μας , όλοι μας , ίσα που είχαμε αρχίσει να στεκόμαστε στα..πόδια μας , η Λιδορικιώτικη ζωή..ανέβαινε ακόμα..ανηφόρα , δεν είχε βρει ακόμα το…ρυθμό της..θυμάμαι όμως , πως υπήρχε μιά..κοινωνική.. συνοχή , υπήρχε ομοιογενής ..κοινωνικός ιστός , που κράταγε το χωριό μας ενωμένο , υπήρχαν βέβαια , κοινωνικο..οικονομικές ανισότητες , πάντα υπήρχαν και θα..υπάρχουν , αλλά υπήρχε ..συναισθηματική..ζεστασιά κι’ αλληλεγγύη , στοιχεία ..πολύτιμα , που κράτησαν το χωριό μας ενωμένο…
Υπήρξαν και κάποιες ..ανθρώπινες πρωτοβουλίες , που..απάλυναν , κάπως , τις..πληγές κάποιων περισσότερο..πληγωμένων , διακριτικά και χωρίς εκείνες τις..θλιβερές τυμπανοκρουσίες , που αντί να βοηθήσουν…πληγώνουν..και μάλιστα σε γιορτινές..περιόδους , που η..ανέχεια και η δυστυχία..διπλοπονούν ..
Ένα φωτεινό , τέτοιο παράδειγμα , προς ..μίμηση , θα λέγαμε ΄, ήταν και ο Φιλανθρωπικός Σύλλογος του χωριού μας , που πρόσφερε αρκετά , στα δύσκολα εκείνα χρόνια , και είμαι σε θέση να ..γνωρίζω , από..πρώτο χέρι..αλλά γι’ αυτά , θα μιλήσουμε κάποιο άλλο..βράδυ , γιατί…ξημερώνει..
Οι κυρίες του Φιλανθρωπικού Συλλόγου Λιδορικίου , από αριστερά , Σταθούλα Κάππου , Ρίτσα Ευσταθίου , Αγγελική Καψάλη , Καίτη Τσαντίλη , ..Πρεζαλή , Βούλα Καντζιού και Έλλη Σφέτσου ..
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ..ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Απ’ τ﨔Λιδωρίκι “ με αγάπη….Κ.Κ.-
www.lidoriki.com