Φωτιά μας άναψε αγαπημένοι μου φίλοι , μια περικοπή από κείμενο του Γιάννη Βλαχογιάννη , που ούτε λίγο ούτε πολύ , αναφέρει σαν ιδιοκτήτη του “ Σαραϊγιού “ τον Αναγνώστη Τούντα ή Πανουργιά ή Παπαδογεωργόπουλο , πατέρα του Αναστάση Λιδωρίκη που γεννήθηκε το 1797 .
Βέβαια , η ιστορία του “ Σαραγιού “ δεν είναι και απολύτως ξεκαθαρισμένη , αλλά η επικρατήσασα άποψη , μέχρι σήμερα τουλάχιστον , είναι πως ιδιοκτήτης του ήταν ο Κ . Μαργέλλος .
Για καλύτερη ενημέρωσή σας αναδημοσιεύουμε παλιότερη σχετική ανάρτησή μας , όπως και το κείμενο του Βλαχογιάννη .
ΚΕΙΜΕΝΟ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ
“ Ο Γιάννης Βλαχογιάννης εξάλλου γράφει πως στη Ρούμελη < τα μίση ανάμεσα στους παλιούς Κλέφτες η Αρματωλούς και τους κοτσαμπάσηδες ( που ο Αλήπασσας τους είχε δώσει πολύ πιο μεγάλη δύναμη παρά πρωτύτερα ) φέρανε μεγάλα φονικά > .Προύχοντας της περιοχής υπήρξε ο Αναγνώστης Τούντας ή Πανουργιάς ή Παπαδογεωργόπουλος , που γιος του ήταν ο Αναστάσιος Λιδωρίκης γεννημένος το 1797,
Ευνοούμενος του Αλή κι’ αγωνιστής το 1821 , και που δεν έχει σχέση με την οικογένεια του επίσης προύχοντα , Θανάση Λιδωρίκη που το πρωτινό τους όνομα ήταν Σκαρλάτος .
Ο Τούντας κατά τον Γούδα « εχρημάτισεν άρχων ( κοτζάμπασης ) εκ των επισήμων , είχε σχηματίσει ικανήν περιουσίαν ουκ ευκαταφρόνητον , εκέκτητο μάλιστα εν Λοιδωρικίω και μέγαρον , όπερ εκαλείτο Σαράϊον »
O EΠΑΡΧΟΣ ΚΩΝ.ΜΑΡΓΕΛΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ..” ΣΑΡΑΪ “ ΤΟΥ..
Η παλιότερη φωτογραφία του χωριού μας , βγαλμένη στις 30-6-1902 , στην οποία φαίνεται ολοκάθαρα το τεράστιο κτίριο στον Ψαλά , που φυσικά είναι το "Σαράϊ " .
Όλοι οι Λιδορικιώτες έχουμε ακούσει φίλοι μου για το περίφημο "Σαράϊ " , το πελώριο σπίτι που είχε χτίσει στον Ψαλά , ο Έπαρχος Κωνσταντίνος Μαργέλλος . Οι μεγαλύτεροι δε , το θυμούνται αφού κάηκε στις 29 -8-1944 , απ'τους Γερμανούς , όπως και ολόκληρο το χωριό μας .
Φωτογραφία του 1935 , στο κέντρο της περίπου , φαίνεται ολοκάθαρα το "Σαράϊ ".
Ενώ λοιπόν όλοι , λίγο - πολύ , κάτι έχουμε ακούσει για το πελώριο αυτό σπίτι , λίγοι ή μάλλον ελάχιστοι γνωρίζουμε την ιστορία του , πότε δηλαδή χτίστικε από ποιόν και..γιατί .
Την απορία μας , μας λύνει ο Γ.Α.Ασημακόπουλος - Μπαλάσκας , που ήταν χωριανός μας και δισεγγονός του αείμνηστου Κ.Μαργέλλου , με την επιστολή του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Λιδωρίκι " , του Γιώργου Καψάλη τον Ιούνιο του 1984 , αριθ.φύλλου 31 .
ΜΕ ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΑΠΟΓΟΝΩΝ .
Του Γεωργ.Α . Ασημακόπουλου – Μπαλάσκα
Το “ Σαράϊ “ - το μεγαλύτερο σπίτι του Λιδωρικιού – χτίστηκε το διάστημα 1862 με 1865 , από τον προπάππο μου Κωνσταντίνο Γεωργίου Μαργέλλο ή Τιτινέ ή Ρεγκίνα , εκεί απάνω στο Μουσαλά (..Ψαλά ) , στα Σαψαραίϊκα που λένε .
Απ’ όσα θυμάμαι , από κείνα που έχω ακούσει από τη γιαγιά μου τη Σαψαρίνα κι’ απ’ τη μάνα μου , που γεννήθηκε στο “ Σαράϊ “ , για τον προπάππο μου , κανένας δεν ξέρει πως ήρθε και από που , στο Λιδωρίκι , στο οποίο δεν είχε με άλλους συγγένεια , ούτε τους Μαργελλαίους του Γυφτομαχαλά , Κωστακαίους και Τιναδαίους .
Ο προπάππος μου , λέγεται πως ήταν έπαρχος , αλλά δεν ξέρω πότε πήρε αυτό το αξίωμα . Είχε παντρευτεί από το Παλιοξάρι , πολύ πλούσια νύφη και από καλή οικογένεια . Πήρε προίκα λίρες με το τσουβάλι , γι’ αυτό και τον έλεγαν και “ ρεγκίνα “ , γιατί , τότε , λέγανε τις λίρες “ ρεγκίνες “ .
Στο γάμο του συνέβη ένα μικρό επεισόδιο , δεν ξέρω πως ακριβώς . Λόγω του αξιώματός του , θα τον στεφάνωνε ο Όθωνας . Ο προππάπος μου πήγε στο Παλιοξάρι για τα στέφανα , αλλά ο Όθωνας ή η αντιπροσωπεία του δεν είχε φτάσει την κανονισμένη μέρα , για την οποία είχε κανονιστεί ο γάμος .
Περίμεναν , περίμεναν , και στο τέλος ο Μαργέλλος έπιασε ένα συγγενή της νύφης και έτσι έγιναν τα στέφανα . Μόλις όμως βγήκαν απ’ την εκκλησία , έφτασε η αποστολή του Όθωνα – ένας ανώτερος αξιωματικός με τους συνοδούς του , καβαλάρηδες , με μεγάλες λαμπάδες .
Ο προπάππος μου , όμως , τους είπε ότι στεφανώθηκε γιατί αργήσανε , ο αξιωματικός επέμενε λέγοντας “ κατά διαταγήν του Βασιλέως πρέπει να σε στεφανώσω “ , και με τα πολλά και τα λίγα η τελετή ξαναεπαναλήφθηκε με καινούριο κουμπάρο !
Τότε , όσοι ήταν παρόντες , είπαν πως αυτό είναι κακό σημάδι για τον προπάππο μου .
Αυτός , απέκτησε , τελικά μεγάλη οικογένεια , έξι παιδιά κι’ ένα κορίτσι . Για να μη τα ονομάσω όλα με τη σειρά , τα τρία αγόρια έφυγαν , σπούδασαν και έγιναν ο ένας αξιωματικός , ο άλλος Ταμιακός , και ο τρίτος ενωμοτάρχης . Οι άλλοι τρεις που κάθισαν στο Λιδωρίκι ήταν οι : Δημήτριος Μαργέλλος η Σαψαρής ( ο παππούς μου ) , Γεώργιος Μαργέλλος ή Στουρνάρας και Κωνσταντίνος Μαργέλλος ή Μέρ’ς . Το κορίτσι το λέγαν Καλλιόπη και το πήρε ο Αλέκος Λαλαγιάννης , που εργαζόταν στο Ταμείο Λιδωρικίου .
Ο προπάππος μου , θέλησε τότε , να χτίσει ένα μεγάλο σπίτι με έξι διαμερίσματα , για να βάλει και τα έξι παιδιά του να μένουν μαζί . Έβαλε μπρος το χτίσιμο και χτίζανε οι μαστόροι , αλλά επειδή ήταν λίγο ..ιδιότροπος και σκληρός , ανέβαινε κάθε μέρα στις σκαλωσιές και εξανάγκαζε τους μαστόρους – με τις παρατηρήσεις του – να γκρεμίζουν και να..ξαναχτίζουν . Ώσπου μια μέρα , είχαν τόση πολλή αγανάκτηση και όλοι μαζί συνεννοήθηκαν και του κάναν μια ψεύτικη σκαλωσιά , και καθώς ανέβηκε επάνω , η σκαλωσιά έσπασε και έπεσε και σκοτώθηκε , και έτσι έμεινε ημιτελές το “ Σαράϊ “ και αδιαίρετο .
Εκείνος που μπόρεσε να το διαιρέσει , ήταν ο Γιώργος Μαργέλλος ή Στουρνάρας , που όπως λέγανε ,ήταν καλύτερα φκιαγμένος ..οικονομικά , απ’ τους υπόλοιπους . Για να καταλάβουν όλοι , πόσο μεγάλο ήταν το “ Σαράϊ “ , , γράφω , πως η γιαγιά μου η Σαψαρίνα είχε μια σάλα τόσο μεγάλη , που χωρούσε 150 άτομα !
Τη φωτογραφία , μου την έδωσε ο θείος μου Νικόλαος Μαργέλλος , ο οποίος δώρισε το χώρο του νεκροταφείου και έβαλε το ρολόϊ στην Παναγιά , Γι’ αυτόν θα γράψω αργότερα . “
Γεώργιος Α . Ασημακόπουλος – Μπαλάσκας
Θέλοντας να σας δώσουμε μια εικόνα και του χώρου , του Ψαλά δηλαδή , αλλά και του σπιτιού , του..” Σαραγιού “ , δημοσιεύουμε δυο προπολεμικές φωτογραφίες του χωριού μας , απ’ τις οποίες θα αποκομίσετε πολλά..
Και μια φωτογραφία του Ψαλά , της δεκαετίας του ‘50 .
www.lidoriki.cpm