Φ Α Σ Ο Υ Λ Α Δ Α

Σε ένα μεταπολεμικό τεύχος των εκδόσεων ΑΓΚΥΡΑ με τίτλο O ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΗΣ, ένα κύπελλο γεμάτο φασολάδα περιμένει τον Καραγκιόζη, ο οποίος μόνο με αυτόν τον όρο δέχεται να αγωνιστεί και να θριαμβεύσει. Αλλά και σε κάθε περιπέτεια του ονειρεύεται ότι πλέει σε μια θάλασσα φασολάδας. Όπως και μια άλλη μεταπολεμική φιγούρα, ο Σπίθας, ο φίλος του ΜΙΚΡΟΥ ΗΡΩΑ Γιώργου Θαλάσση, που βασανίζεται από διαρκή πείνα και πασχίζει να γεμίσει το τσίγκινο δοχείο του συσσιτίου με το αντικείμενο του πόθου του, τη φασολάδα. Με κάτι τέτοια η φασολάδα βαπτίστηκε εθνικό φαγητό. Τότε, γιατί διαβάζουμε στον Πλούταρχο ότι η φασολάδα με ζαφορά ενδυναμώνει τη σεξουαλική ορμή; Από τι αποτελούνταν η αρχαία φασολάδα; Στην ουσία αποτελούνταν από μια ποικιλία οσπρίων, μια πανσπερμία (κουκιά, ρεβίθια, φακές, λούπινα και μαυρομάτικα φασόλια) από όπου έλειπαν τα λευκά φασόλια. Ήταν δηλαδή μια φασολάδα χωρίς φασόλια. Μη σας παραξενεύει η ύπαρξη των μαυρομάτικων. Αυτά ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα κουκιά. Τα χρόνια περνούσαν, τα λευκά φασόλια ήρθαν στην Ευρώπη και τιμήθηκαν από τους προγόνους μας. Φυσικά, στην αρχική της μορφή η φασολάδα μαγειρευόταν χωρίς ντομάτα, αφού η κατακόκκινη κυρία έφθασε στην Ελλάδα το 1818, μαζί με την πατάτα, και ξεκίνησε να καλλιεργείται συστηματικά μετά το 1925. Στις εποχές της μεγάλης ανέχειας και του πολέμου, η φασολάδα βοήθησε στην επιβίωση του λαού. Γλωσσολόγοι υποστηρίζουν πώς το όνομα της είναι σύνθετο, από τις λέξεις φασίολος και Ελλάδα (φασίολο-Ελλάδα και κατά συναίρεση: φασολάδα). Ο Ηλίας Πετρόπουλος, στο βιβλίο του Η ΕΘΝΙΚΗ ΦΑΣΟΥΛΑΔΑ, έχει να πει πολλά και ενδιαφέροντα σχετικά με το φαγητό αυτό: «Η έκφραση η φασουλάδα είναι το φαΐ της φτωχολογιάς αποτελεί μιαν απαράδεκτη προχειρολογία. Στην πραγματικότητα, τα φασόλια ήσανε χωρισμένα βάσει μιας καθαρώς ταξικής ιεραρχίας. Τα μπαρμπούνια (και δη μπαρμπούνια με αγριογούρουνο) τα τρώγανε οι λεφτάδες. Τα κοινά φασόλια ήσανε για τον λαό, τα γυφτοφάσουλα τα αγόραζε η φτωχολογιά, ενώ η εσχάτη πλεμπάγια ξέπεφτε στην περίφημη «εβρέικη φασουλάδα». Εξηγεί δε παρακάτω ότι οι πεινασμένοι Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη έφταναν στο Μπεχ-τσινάρ (όπου ήταν τα σφαγεία) είτε με τα πόδια, είτε «σκαλωμαρία» με το τραμ της γραμμής Βαρδάρι-Κήπος Πριγκίπων. Από τα σφαγεία μάζευαν ξεσκλίδια κρέατος και μαζί με φασόλια που είχαν κλέψει από τα τσουβάλια των μπακάληδων έφτιαχναν το φαγητό τους. Πάντως, τώρα που η φασολάδα ξαναμπήκε, και μάλιστα με ψηλοτάκουνα, στα σπίτια, γίνονται και διαγωνισμοί για την καλύτερη. Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή οργανώνει συνήθως κάθε Μάρτιο διαγωνισμό και από τα έσοδα δίνονται υποτροφίες. Οι υποτροφίες της φασολάδας! Τέτοιες δόξες...