Φάντασμα του παλιού εαυτού της, η περίφημη Στοά Αρσάκη, η μοναδική στοά στην Αθήνα που φέρει την υπογραφή του Ερνέστου Τσίλερ, βιώνει πλέον τον απόλυτο μαρασμό.
- ΕΘΝΟΣ
- http://www.ethnos.gr
Εχοντας συμπληρώσει περισσότερο από έναν αιώνα ζωής, παραδίδεται σταδιακά στην παρακμή, η οποία ξεκίνησε να εκδηλώνεται μεσούσης της οικονομικής κρίσης και λαμβάνει σαρωτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια: Σχεδόν τρία στα τέσσερα καταστήματά της είναι πλέον κλειστά ενώ οι προσπάθειες που είχαν καταβληθεί στο πρόσφατο παρελθόν για τη λήψη μέτρων που θα έδιναν νέα πνοή στην εμπορική στοά δεν τελεσφόρησαν ποτέ.
Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν τα λιγοστά μαγαζιά που επιμένουν να αντιστέκονται σε πείσμα των καιρών. Ενα από αυτά το ιστορικό κατάστημα του Κοκκώνη, που άλλοτε δέσποζε στο κέντρο της στοάς με τις σημαίες του να στολίζουν τα μαρμάρινα πάτωματά της. Εδώ και λίγα χρόνια έχει μεταφερθεί σε ένα μικρότερο οίκημα, στον αριθμό 13, με στόχο τη μείωση των λειτουργικών του εξόδων.
Οι λίγοι καταστηματάρχες που έχουν απομείνει συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Οι εποχές που τα τραπεζάκια του Ορφέα, του ρετρό καφέ όπου ξεκουράζονταν οι περαστικοί κάτω από τον γυάλινο θόλο της στοάς από το έτος 1926 μοιάζουν πλέον πολύ μακρινές. Το ιστορικό καφέ έκλεισε και η θέα των ξενοίκιαστων καταστημάτων κάνει τη στοά πλάι στο εντυπωσιακό Μέγαρο Αρσάκη να θυμίζει νεκρή ζώνη. Οταν τα μαγαζιά κλείνουν, το σκοτάδι απλώνεται στον χώρο. Και όταν είναι ανοιχτά, μετά βίας περπατούν τέσσερις ή πέντε άνθρωποι άνθρωποι στους διαδρόμους του.
Χτισμένη στα πρότυπα των ευρωπαϊκών passages και ενισχυμένη με γυάλινη οροφή για να διαχέεται άπλετος ο φυσικός φωτισμός η Στοά Αρσάκη ενώνει τις οδούς Πανεπιστημίου και Σταδίου ενώ επικοινωνεί με τη Στοά του Βιβλίου. Οταν εκείνη άνοιξε το 1996 στη θέση του γκρεμισμένου κινηματοθέατρου Ορφέας, η ελπίδα ότι οι δύο στοές θα μετατρέπονταν σε πνευματικές κυψέλες της πρωτεύουσας κυριάρχησε σε πολλούς Αθηναίους. Σήμερα όμως τα σημάδια της κρίσης είναι εμφανή και στη Στοά του Βιβλίου. Αρκετοί εκδότες την εγκατέλειψαν, η κίνηση έχει μειωθεί ενώ τη ζωντάνια του χώρου διατηρεί κυρίως το θρυλικό Θέατρο Τέχνης στο υπόγειο της Στοάς.
Το κατάστημα Κοκκώνη, μία από τις τελευταίες πινελιές ζωής στην ερημωμένη Στοά Αρσάκη, ενώ γύρω του αρκετές πινακίδες κλειστών καταστημάτων παραμένουν άθικτες ως ενθύμηση του παρελθόντος.
Οι αιτίες της ερήμωσης
Οπως επισημαίνει μιλώντας στο «Εθνος» ο καθηγητής κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης, πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, στην οποία ανήκει η Στοά Αρσάκη και η Στοά του Βιβλίου, «δύο είναι οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η κατάσταση αυτή: Ο ένας είναι η γενική κατάσταση, η κρίση που μαστίζει τη χώρα και το κέντρο της πόλης. Οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει μια εικόνα για το τι συμβαίνει στο κέντρο της Αθήνας με έναν περίπατο στην οδό Σταδίου.
Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η ενοικίαση των επάνω ορόφων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με μια παλιότερη σύμβαση, συνδέθηκε με πολύ αυστηρούς περιορισμούς ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις στη Στοά Αρσακείου. Αυτό δεν επιτρέπει την αξιοποίηση των χώρων (των καταστημάτων) της Στοάς Αρσακείου εις βάρος της εικόνας του κέντρου των Αθηνών αλλά και εις βάρος των πόρων ενός μη κερδοσκοπικού εκπαιδευτικού οργανισμού που είναι τα ιστορικά Αρσάκεια Σχολεία».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν για την άρση του περιορισμού στις χρήσεις των καταστημάτων δεν καρποφόρησαν. «Αυτό που ζητεί η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία είναι η κατανόηση των δικαστών που απαρτίζουν το Συμβούλιο της Επικρατείας καθώς και του υπουργού της Δικαιοσύνης ώστε να αντιμετωπιστεί με σύγχρονα ρεαλιστικά κριτήρια η αποφυγή περαιτέρω ερήμωσης ενός από τους πιο γνωστούς και προβεβλημένους χώρους του κέντρου των Αθηνών», λέει.
«Και μιλάμε για ευπρεπείς χρήσεις, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ποτέ δεν θα έβαζε κάτι που θα έθιγε το κύρος του ΣτΕ». Οσο για τη Στοά του Βιβλίου, σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη η πορεία της είναι συνυφασμένη με την πρωτοφανή κρίση που διέρχεται το βιβλίο και κατ'επέκταση τα βιβλιοπωλεία και οι εκδοτικοί οίκοι. Ενας αέρας μελαγχολίας πλανάται πάνω από τις δύο ιστορικές στοές.
Η μοναδική στοά με την υπογραφή του Τσίλλερ
Στη θέση παλαιότερων κτισμάτων του 19ου αιώνα, όπως το Τοσίτσειο Αλληλοδιδακτικό σχολείο και το Νηπιαγωγείο των Απόρων, που είχαν κατασκευαστεί σε σχέδια Λύσανδρου Καυταντζόγλου, βρίσκεται η Στοά Αρσάκη. Ηταν εν έτει 1900 όταν αποφασίστηκε η ανέγερση κτιρίου επί της οδού Σταδίου που θα περιελάμβανε ισόγεια καταστήματα και δύο ορόφους για τα εξωτερικά σχολεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Μαρούδη. Τα έργα επεκτάθηκαν προς την πλευρά των οδών Αρσάκη και Πανεπιστημίου και περιέλαβαν και τη στοά που βρισκόταν στην προέκτασή της τότε οδού Πινακωτών -σήμερα Χαρ. Τρικούπη-, δηλαδή τη Στοά Αρσάκη. Το 1907 ο αρχιτέκτονας Τσίλλερ ανέλαβε την πλήρη αναμόρφωση της πρόσοψης σε ρυθμό «colossal», με τους πυργοειδείς τρούλλους στις ελεύθερες γωνίες και την επισκευή των προσθηκών των καταστημάτων.
ΠΑΕΝΤΕΛΗΣ, ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΚΚΩΝΗ
Τα ενοίκια έπεσαν, αλλά η κατάσταση δεν άλλαξε
«Η ερήμωση της στοάς οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση», λέει ο κ. Παντελής, υπάλληλος του ιστορικού καταστήματος Κοκκώνη που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1924 και λειτουργεί για περισσότερα από 40 χρόνια στη Στοά Αρσάκη. «Παντού επικρατεί η ίδια κατάσταση, είναι δύσκολα τα πράγματα. Αυτή την εικόνα δεν την είχαμε δει ποτέ εδώ. Κυκλοφορούσε κόσμος, υπήρχε ζωή. Ολοι προσπαθούν να επιβιώσουν. Τα ενοίκια στη στοά έπεσαν, αν και άργησαν λίγο, αλλά η κατάσταση παραμένει άσχημη», συμπληρώνει.
Ξενοίκιαστα καταστήματα στη Στοά του Βιβλίου η οποία επηρεάστηκε από την κρίση στον εκδοτικό τομέα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΟΥΣΚΑΣ, ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑΡΧΗΣ
Δεν περνάει άνθρωπος. Κοιτάς έξω και δεν βλέπεις ψυχή...
Υπομονή ελπίζοντας ότι θα αλλάξουν τα πράγματα κάνει ο κ. Γιάννης Ρούσκας, ο οποίος διατηρεί κατάστημα με τσάντες και πορτοφόλια εντός της Στοάς Αρσάκη. «Δεν περνάει άνθρωπος. Βγαίνεις έξω, κοιτάς αριστερά, κοιτάς δεξιά και δεν βλέπεις ψυχή. Τι να περιμένεις; Οποιος έρχεται και βλέπει αυτήν την κατάσταση δεν ξαναέρχεται. Η ίδια εικόνα επικρατεί παντού αλλά εδώ οι συνθήκες είναι χειρότερες», λέει εξηγώντας ότι ο ίδιος βρίσκεται στη Στοά από το 2010. Παλιότερα διατηρούσε βιοτεχνία με συναφή είδη μέχρι που πήρε το κατάστημα της Στοάς Αρσάκη από πελάτη του: Η κατάσταση που συνάντησε υπήρξε απογοητευτική.
Κατερίνα Ροββά
Φωτoγραφίες Θ. Γαλανοπούλου
Πίσω στα παλιά