ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΛΙΔΩΡΙΚΙΟΥ
Καθιερώνει την 29η Αυγούστου ως ημέρα μνήμης και τοπικής αργίας ο Δήμος Δωρίδας
Την καθιέρωση της 29ης Αυγούστου ως επίσημη ημέρα μνήμης και τοπικής αργίας για το Λιδωρίκι, σε ανάμνηση του Ολοκαυτώματος από τα Ναζιστικά Γερμανικά στρατεύματα κατοχής, στις 29 Αυγούστου 1944, αναμένεται να καθιερώσει ο Δήμος Δωρίδας.
Το θέμα πρόκειται να συζητηθεί στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου, όπου ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δωρίδας κ. Κοκμοτός θα εισηγηθεί, ύστερα από σχετική απόφαση που έχει ήδη λάβει και το Τοπικό Συμβούλιο, να οριστεί η 29η Αυγούστου ως ημέρα μνήμης για το Λιδωρίκι.
Η απόφαση αυτή έρχεται να υλοποιήσει τον διακαή πόθο και τα αντίστοιχα αιτήματα δημοτών Λιδωρικιωτών που γίνονταν εδώ και χρόνια στην εκάστοτε Δημοτική και Τοπική Αρχή, προφορικά μεν αλλά συνεχή και επίμονα και τα από διετίας έγγραφα από τον Λιδωρικιώτη κ. Κωνσταντίνο Καψάλη.
Με την απόφαση του αυτή το Δημοτικό Συμβούλιο θα αναδείξει την ιστορία και θα ξαναζωντανέψει στη μνήμη όλων και κυρίως των νέων.
Οι εκδηλώσεις του εορτασμού, οι οποίες θα γίνονται στη Τοπική Κοινότητα Λιδωρικίου, περιλαμβάνουν και γενικό σημαιοστολισμό από την 8η πρωινή μέχρι τη δύση του ηλίου της ημέρας της εορτής και φωταγώγηση του Δημοτικού καταστήματος και των λοιπών δημοσίων κτιρίων, από τη δύση του ηλίου της ημέρας της εορτής μέχρι τις πρωινές ώρες της επομένης, ενώ πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων καταρτίζεται με απόφαση του Δημάρχου Δωρίδας.
Το ιστορικό του Ολοκαυτώματος
Τον Αύγουστο του 1944 το Λιδωρίκι ως μετερίζι της Εθνικής Αντίστασης ήταν έδρα της 5ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον Συντ/ρχη ΡΗΓΑ Γεώργιο ή Φεραίο και ως εκ τούτου αποτελούσε στόχο των Γερμανών. Δύναμη Γερμανικού αποσπάσματος των ορεινών κυνηγών από 300 άνδρες εκινήθη από Άμφισσα προς τη θέση «Έλατος» προκειμένου να χτυπήσει το Λιδωρίκι, πλην υπέπεσε στην αντίληψη των Ελλήνων ανταρτών, οι οποίοι και στα πλαίσια του σχεδίου δράσης – αντίστασης, εκμεταλλευόμενοι λανθασμένη συμπεριφορά των Γερμανών μέσα στο χωριό Καρούτες (επίδοση σε πλιάτσικο, μη λήψη μέτρων ασφαλείας) την 5η Αυγούστου ώρα 12:30΄τους περικυκλώνουν, τους επιτίθενται αιφνιδιαστικά και μετά από μάχη ακόμη και σώμα με σώμα τους αποδεκατίζουν. 203 Γερμανοί έπεσαν νεκροί, αρκετοί αιχμάλωτοι εξ ων πολλοί τραυματίες και μόνο 5 κατάφεραν να ξεφύγουν. Από τους αγωνιστές του ΕΛΑΣ έπεσαν 30 και τραυματίες 60.
Αυτή η πανωλεθρία της γερμανικής μηχανής στις Καρούτες ήταν και το προοίμιο του ολοκαυτώματος τόσο των Καρουτών, ιδιαίτερα του Λιδωρικίου, ως και άλλων έξη χωριών της Δωρίδας γύρω απ’ το Λιδωρίκι (Σκαλούλα, Παλαιόκαστρο, Μαλανδρίνο, Βραί‚λα, Αιγίτιο/Στρούζα, Λεύκα).
Τις επόμενες ημέρες της μάχης των Καρουτών οι Γερμανοί, πνέοντες μένεα, με νέες δυνάμεις σε σχήμα διχάλας προχωρούν προκειμένου κάμψουν κάθε αντίσταση στο διάβα τους με στόχο να αφανίσουν το Λιδωρίκι, γύρω από το Μαλανδρίνο και τα άλλα γειτονικά χωριά γίνονται σφοδρές μάχες, αλλά η Ελληνική αντίσταση γρήγορα κάμπτεται και υποχωρεί, έτσι η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα απειλητική για το Λιδωρίκι. Γι’ αυτό απ’ τη Διοίκηση των ανταρτών δίνεται εντολή οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν το Λιδωρίκι. Μερικοί ήδη αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο έχουν φύγει, οι πολλοί Λιδωρικιώτες αναστατωμένοι κρύβουν τα χρήσιμα και πολύτιμα γι’ αυτούς αντικείμενα παραχώνοντάς τα στους κήπους και τα χωράφια πιστεύοντας να τα σώσουν. Βουβοί και φαρμακωμένοι εγκαταλείπουν το βιός τους, το χωριό τους. Το θέαμα τραγικό, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, γέροι και γιαγιάδες όλοι φορτωμένοι με τα μικρά παιδιά και ότι πρόχειρα μπορεί να τους χρησιμεύσει για ντύσιμο, τροφή, νερό, ομαδικά φεύγουν για να κρυφτούν στα γύρω βουνά, σε τσοπάνικα κονάκια και στρούγκες των γειτονικών προς τη Γκιώνα και τα Βαρδούσια χωριών, σε σπηλιές, χαράδρες, ρουμάνια, ατενίζοντες από εκεί το χωριό τους και ό,τι πρόκειται να συμβεί.
Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί αφού με ενισχυτικές δυνάμεις έχουν κάμψει κάθε αντίσταση και παραδίδοντας τα χωριά που προαναφέρθηκαν στις φλόγες, στις 27 και 28 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ σφυροκοπούν με πυροβόλα και όλμους το Λιδωρίκι και στις 29 Αυγούστου 1 9 4 4 εισβάλλουν σ’ αυτό. Το χωριό με τους πέντε ηλικιωμέ νους κατοίκους του που δεν έφυγαν έπεσε στα χέρια τους και μετά τη λεηλασία του το παρέδωσαν στη φωτιά. Τα σπίτια έγιναν παρανάλωμα μ’ εκείνη τη διαβολική άσπρη σκόνη που καιγόμενη κατέστρεφε τα πάντα. Οι καπνοί έπνιγαν το Λιδωρίκι και τον ουρανό του και οι Λιδωρικιώτες απ’ τα γύρω βουνά έβλεπαν το χωριό τους, τα σπίτια τους και το βιός τους να γίνονται στάχτη ανήμποροι να κάνουν κάτι.
Την επόμενη ημέρα οι Γερμανοί μετά από επείγουσα διαταγή, απέσυραν τα στρατεύματα του ολέθρου και της φωτιάς με σπουδή προς την Άμφισσα, αφού ακόμη τα αποκα‚δια σιγόκαιγαν στα Λιδωρικώτικα σπίτια. Στην επιστροφή τους οι Λιδωρικιώτες μείνανε άφωνοι και συγκλονισμένοι μπροστά στο φοβερό θέαμα, αλλά το πιο φοβερό ήταν τα ξεκοιλιασμένα πτώματα των πέντε άτυχων και ανήμπορων ηλικιωμένων συγγενών συγχωριανών τους που πίστεψαν ότι θα τύχουν σεβασμού απ’ τα θηρία του ναζισμού. Ο Απολογισμός αυτής της συμφοράς μεγάλος, τα σπίτια του Λιδωρικίου αποτεφρώθηκαν μηδέ της εκκλησίας εξαιρουμένης. Επ’ αυτού επώνυμη μαρτυρία λέει: «Το Λιδωρίκι μας αιφνιδίασε … ανηφόριζαν στην πλαγιά μόνο καψαλισμένοι τοίχοι ….
Σαν ένα προαιώνιο απολίθωμα δεινής μοίρας.
Και οι άνθρωποι ανάμεσα στα ερείπια πενθώντας το χωριό τους». Εδώ υπενθυμίζεται πως το ίδιο ολοκαύτωμα υπέστησαν και τα άλλα (προαναφερθέντα) χωριά γύρω απ’ αυτό, πολλοί κάτοικοι των οποίων πέρα απ’ την καταστροφή υπέστησαν τον εφιάλτη της ομηρίας και της κατοχής στην Αττική όπου μεταφέρθηκαν και επέστρεψαν στο χωριό τους μετά την απελευθέρωση.
Αυτή είναι, εν μεγάλη συντομία, η ιστορία της Δωρίδας, αυτό το ολοκαύτωμα του Λιδωρικίου και των άλλων χωριών και ο μεγάλος αγώνας των κατοίκων τους για να ξαναβάλουν τη ζωή τους σε ρυθμό. Το κακό όνειρο πέρασε αλλά παραμένει στην ψυχή των μεγαλυτέρων το παλιό χωριό τους με την καταγεγραμμένη ιστορία των 13 αιώνων .
Ώρα της Φωκίδας