ΤΟ ΚΑΨΙΜΟ ΤΟΥ ΛΙΔΟΡΙΚΙΟΥ 29-8-1944

        O ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΛΟΓΙΚΗ...

29 Αυγούστου 1944 , το Λιδορίκι καμένο απ'το " Σύνταγμα 18 των Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας "

   ******

   Ένα απ'τα πιο καλά ιστορημένα βιβλία για την τραγική περίοδο της κατοχής , είναι αυτό του Η.Παπανικολή ( απ'τη Σκαλούλα ) , που έχει τίτλο " Η Μάχη στις Καρούτες 5-8-1944 ". Σ'αυτό περιλαμβάνονται στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί , με μεγάλο κόπο , εδώ και στη Γερμανία . Από τα πλέον ενδιαφέροντα κεφάλαιά του , είναι εκείνο που αναφέρεται στη συγκρότηση και τη δράση του Γερμανικού " Συντάγματος 18 των Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας ", που έδρασε στην περιοχή μας και έκαψε το Λιδορίκι .
   Είναι χαρακτηριστικό της " τρέλας " που φέρνει ο πόλεμος , το ότι το "ηρωικό " αυτό Σύνταγμα , έφτασε να λεηλατεί φτωχόσπιτα της Δωρίδας και να καίει καλύβες της . Η δράση του Συντάγματος - όπως βγαίνει απ'το βιβλίο - έχει έτσι :
   Το Σύνταγμα 18 των " Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας " ( POLIZEI - GEBIRGSJAGERN - REGIMENT 18 ) , ως προς τη συγκρότησή του , ήταν μοναδική περίπτωση στην καθόλα ιστορία των στρατών μεγάλης αστυνομικής μονάδας , ανταρτομάχων αλπινιστών , ειδικευμένων για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ορεινού εδάφους , δηλαδή για ανταρτοπόλεμο .
   Υπήρξε , φυσικά , δημιούργημα της ανάγκης αντιμετώπισης των ανταρτών . Όταν σ'όλα σχεδόν τα εδάφη που είχε καταλάβει στην προέλασή του ο γερμανικός στρατός , ξεφύτρωσαν αυθόρμητα οι δυνάμεις των παρτιζάνων , δημιουργήθηκε στην περιοχή CARMISCH - REUTTE της Βαυαρίας το " Σύνταγμα 18 " με τρία πλήρη τάγματα ( Ιο , ΙΙο και ΙΙΙο ) που επανδρώθηκαν αντίστοιχα απ'τα πολύπειρα τάγματα 302 , 312 και 325 της Αστυνομίας που διαλύθηκε τότε . Στην αρχική πολεμική σύνθεσή του , καθένα απ'τα τάγματα αυτά είχε τρεις λόχους ορεινών κυνηγών ( GEBIRGSJGERN ) κι'ένα λόχο με βαριά όπλα ., ενισχυμένους με ένα στοιχείο όλμου ομαδικού , μια διμοιρία διαβιβάσεων , μια ομάδα ανιχνευτών και ένα θωρακισμένο όχημα πάντσερ .
   Αρχικά διοικητές των τριών ταγμάτων ήταν οι ταγματάρχες HOSL για το Ι/18 , ZUVLKE για το ΙΙ/18 και ο αντισυνταγματάρχης DIETZ για το ΙΙΙ /18 . Πρώτος διοικητής του συντάγματος διορίστηκε ο συνταγματάρχης HERMAN FRANZ , που φρόντισε αργότερα στα μεταπολεμικά χρόνια με βάση τα πολεμικά ημερολόγια , τα έγγραφα που περισώθηκαν καθώς και με τις μαρτυρίες , γραπτές και προφορικές , των συμπολεμιστών του που επέζησαν , να συντάξει το χρονικό του συντάγματός του σε βιβλίο . Σύμφωνα λοιπόν με το βιβλίο αυτό , το " Σύνταγμα 18 "είχε την ακόλουθη πολεμική δράση :
Γυμνασμένο καθώς ήταν στις Βαυαρικές Άλπεις , πέρασε αρχικά για να πάρει το βάπτισμα του ανταρτοπολέμου στις γειτονικές πλευρές των Σλοβενικών Άλπεων της Γιουγκοσλαβίας . Όταν έφερε σε πέρας την αποστολή του αυτή , το σύνταγμα πήρε τη διαταγή να ετοιμαστεί για τις επιχειρήσεις στον Καύκασο . Στο μεταξύ όμως , το γερμανικό πεζικό είχε καταφέρει να ολοκληρώσει την κατάληψη του Καυκάσου και έτσι το απόσπασμα REISER στάλθηκε στη Φιλανδία για ν'αναλάβει εκεί δράση .
   Το Δεκέμβριο του 42 , το σύνταγμα έφτασε στον τόπο του προορισμού του στο OULU της βόρειας Φιλανδίας και προσκολλήθηκε στο εκστρατευτικό " Σώμα της Αρκτικής "του στρατηγού DIETL , που πολεμούσε τότε μέσα στα παγωμένα δάση της Καρελίας τις Σοβιετικές στρατιές κι είχε κιόλας κερδίσει , γιά τα κατορθώματά του στο Νάρβικ και για την επιτυχημένη ευέλικτη τακτική του , τον τίτλο " Ο Ρόμελ του Βορρά " .
   Το σύνταγμα πολέμησε σ'όλη την διάρκεια του χειμώνα μέσα στο πολικό κρύο , κάνοντας εκκαθαριστικές επιχειρήσεις , ανταρτοπόλεμο , πόλεμο χαρακωμάτων , ακόμη κι'αναγνωριστικές εφόδους με διμοιρίες χιονοδρόμων .

Το Λιδορίκι μας , καμένο , μια χωριανή μας θρηνεί πάνω στ'αποκαίδια του σπιτιού της , απέναντι φαίνεται ολοκάθαρα το..κουφάρι απ'το καμάρι του Ψαλά , το Σαράϊ....

   Κατά τον Ιούλιο του '43 , οι στρατηγοί JODL και BOHME αφού επιθεώρησαν το σύνταγμα 18 σ'αυτό το στρατόπεδο , έδωσαν στον συνταγματάρχη FRANZ τη διαταγή να ετοιμάσει τη μονάδα του για την Ελλάδα , όπου θα 'πρεπε να ενισχύσει τις φρουρές και τις θέσεις που είχαν ακόμη τα τμήματα της 11ης ιταλικής στρατιάς , ύποπτης για προσχώρηση στο αντιφασιστικό κίνημα της Ρώμης .
   Το σύνταγμα συγκεντρώθηκε στο OULU . Έκανε αποχαιρετιστήρια παρέλαση μπροστά στο στρατηγό DIETL ,που για να τιμήσει τους αγώνες του , παρασημοφόρησε με το σιδερένιο σταυρό τον συνταγματάρχη FRANZ και τους διοικητές των ταγμάτων του και πήρε έπειτα , μέσω του Ντάντσιχ , το δρόμο της επιστροφής και της νέας αποστολής στην Ελλάδα . Στις 15 Αυγούστου του '43 το σύνταγμα 18 στρατοπεδεύει με όλη του τη δύναμη στο Λιανοκλάδι της Λαμίας , ενώ την επομένη ο συνταγματάρχης FRANZ παρουσιάστηκε στο στρατηγό FELMY στην Αθήνα για ν'αναγγείλει την άφιξη της μονάδας του στην Ελλάδα .
   Η Γερμανική διοίκηση εμπιστεύθηκε στο σύνταγμα τη φρούρηση των ζωτικών οδικών αρτηριών της Στερεάς Ελλάδας . Η κύρια αποστολή του συντάγματος ήταν η προστασία απ'τις επιθέσεις των ανταρτών του τμήματος της σιδηροδρομικής γραμμής από την Αθήνα ως τη Λάρισα και η εξασφάλιση των κεντρικών αυτοκινητοδρόμων Θήβας - Λιβαδειάς - Λαμίας και Λιβαδειάς - Αράχοβας - Ιτέας -Άμφισσας - Μπράλου - Λαμίας , σ'όλο τον περίγυρο του Παρνασσού .
   Χωρίς καθυστέρηση το Ιο και το ΙΙο τάγμα εγκατάστησαν φυλάκια και φρουρά στον Μπράλο , Καστέλλια , Άμφισσα και Ιτέα , ενώ το ΙΙΙο τάγμα , με τμήματα της μεραρχίας BRADENBURG , ενίσχυσε τη φρούρηση της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι τη Θήβα . Σχεδόν αμέσως , στις 2 Σεπτεμβρίου '43 , το ΙΙο τάγμα δέχτηκε αιφνιδιαστική επίθεση των ανταρτών στο φυλάκιο της Τοπόλιας κοντά στην Άμφισσα .

    Ο 7ος λόχος του λοχαγού KAHOUN με μεγάλες θυσίες κατόρθωσε να κρατήσει την οχυρωμένη θέση του . Ένα τεθωρακισμένο όχημα που έτρεξε για ενίσχυση , έπεσε στα χέρια των ανταρτών . Σε λίγες μέρες πάλι , στις 9 Σεπτεμβρίου , οι αντάρτες χτύπησαν το ίδιο τάγμα στους Δελφούς . Η μάχη κράτησε εφτά περίπου ώρες , και ήταν για τους Γερμανούς σωστή καταστροφή .

Η αείμνηστη Μ. Πουρνιά , ένα απ'τα τραγικά θύματα της Γερμανικής θηριωδίας , του λοχαγού Μάλτεν που έκαψε το χωριό μας στις 29-8-1944 , μπροστά στο σπίτι της το 1928 .

To Λιδορίκι όπως ήταν το 1938 , η φωτογραφία είναι παρμένη απ'το Γυφτομαχαλά .

    *****

   Ακολούθησε σχεδόν αμέσως ( Γενάρης '43 ) η μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση , όλου του συντάγματος , από τον κόλπο της Λιβαδόστρας και τον Ελικώνα ως τις Καρούτες της Γκιώνας . Το ΙΙ τάγμα έκανε την εξόρμησή του από την Κωπαίδα προς τη Δόμβραινα , όπου συναντήθηκε με το Ι τάγμα , που πέρασε απ'τον Ισθμό της Κορίνθου με πλοία στη Χόστια γιά ν'ανηφορίσει απ'το Κακόσι στη Δόμβραινα .

Ο  αείμνηστος  Δημήτριος  Παπαδόπουλος , θύμα  της  Γερμανικής  θηριωδίας – σκοτώθηκε  κατά  το  κάψιμο του  χωριού  μας στις 29-8-1944

     **********

   Στην υποχώρησή τους οι αντάρτες χτύπησαν στα υψώματα της Ξηρονομής τον προωθημένο 5ο λόχο , που με βαριές απώλειες ξέφυγε την καταστροφή χάρη στην έγκαιρη υποστήριξη ενός αποσπάσματος υπό τον ταγματάρχη POYS , που πρόλαβε να βοηθήσει το λόχο ν'απαγκιστρωθεί . Στην επιχείρηση αυτή πήρε μέρος και το ΙΙΙ τάγμα που μόλις είχε επιστρέψει από τις Κυκλάδες . Το τάγμα αυτό με την πυροβολαρχία του , ενισχυμένο σημαντικά από ένα τάγμα Γερμανο-Μαροκινών από μερικές μονάδες της Βέρμαχτ , κατέλαβε το Κυριάκι . Μετά την εκκαθάριση της δυτικής πλαγιάς του Ελικώνα , ανέβηκε στην Αράχοβα κι'έπειτα με μια ευρύτερη προώθηση έπιασε τον οδικό άξονα Γραβιάς - Άμφισσας - Ιτιάς και Γαλαξιδιού , όπου έφτασε στο μεταξύ κι η υπόλοιπη δύναμη του συντάγματος ( Ιο και ΙΙο τάγμα ) .

Ο  αείμνηστος  Αθανάσιος  Τσίγκας , κι’ αυτός  θύμα  της  Γερμανικής  Θηριωδίας

    ********

   Τέλος , στις 7 Φεβρουαρίου το σύνταγμα , έχοντας πληροφορίες για τους Άγγλους της Γκιώνας , προώθησε τον 4ο λόχο του ΙΙ τάγματος υπό τον λοχαγό Σμίεγκ και τον υπολοχαγό Βάγκενφηλντ από την Άμφισσα προς τις Καρούτες , που ήταν το φρούριο του ΕΛΑΣ της περιοχής . Το απόσπασμα του Σμίεγκ ξεκίνησε απ'την Άμφισσα με κατακλυσμό βροχής . Διάσχισε νύχτα με χιονοθύελλα το Καρουτιανό οροπέδιο , έκαψε τον καταυλισμό της Αγγλικής Αποστολής και αιχμαλώτισε την 7μελή ομάδα του σταθμού ασυρμάτου ( φρουρά , χειριστές και ένα Άγγλο αξιωματικό ) . Αμέσως έπειτα κατέλαβε τις χιονισμένες Καρούτες γιά να επιστρέψει την άλλη μέρα ανενόχλητο στην Άμφισσα .

   Στις αμέσως επόμενες μέρες το ίδιο απόσπασμα , κοντά στο Γαλαξίδι , πέτυχε να αιχμαλωτίσει άλλον ένα Άγγλο Αξιωματικό και να πάρει λάφυρο τον ασύρματό του .Τέλος λίγο αργότερα στα δάση πάνω απ'την Γραβιά πιάστηκαν αιχμάλωτοι άλλοι δυο Άγγλοι αξιωματικοί που είχαν ξεφύγει απ'τις Καρούτες . Η άνοιξη του '44 βρήκε το Σύνταγμα να έχει την έδρα του στη Λιβαδειά με το ΙΙΙ τάγμα διαθέσιμο για τη φρούρηση όλης της περιοχής απ'την Άμφισσα ως την Κωπαίδα . Το ΙΙο τάγμα , με έδρα τη Λαμία ( 8ος λόχος ) είχε σαν αποστολή την εξασφάλιση της γραμμής Λαμίας - Μπράλου και τη φρούρηση της κοιλάδας του Σπερχειού . Ο 7ος λόχος του οργάνωσε ένα μόνιμο φυλάκιο στις Θερμοπύλες , ο 6ος λόχος και ο 5ος κράτησαν αντίστοιχα τα χωριά Μοσχοχώρι και Λιανοκλάδι .

O Διοικητής του Συντάγματος , συνταγματάρχης Χέρμαν Φραντς , πρώτος από δεξιά , και αξιωματικοί του συντάγματος 18 . Τρίτος απ'αριστερά ο λοχαγός Μάλτεν , που κατέλαβε και έκαψε το Λιδορίκι .

   Για να κρατήσει έναν ευρύτερο τομέα , το ΙΙΙ τάγμα έκανε μι μεγαλύτερη διασπορά των δυνάμεών του . Ο 10ος λόχος του λοχαγού Λαχάουερ αφού κατέλαβε στις 10 Φεβρουαρίου την Αράχοβα απλώθηκε μετά πάνω στο δρόμο Άμφισσας - Γραβιάς , ενώ για το τμήμα του δρόμου Άμφισσας - Ιτιάς είχε διατεθεί ο 11ος λόχος υπό τον λοχαγό Γιούγκερνς . Η υπόλοιπη δύναμη του τάγματος αφού έκανε μιά επιτυχημένη εκκαθαριστική επιχείρηση ως το Κυριάκι , άφησε μετά τον 9ο λόχο στην Αράχοβα κι έτσι έμεινε μόνο ο 12ος λόχος για εφεδρεία . Η κυριότερη επιτυχία του τάγματος στην περιοχή αυτή τότε , ήταν η διάλυση ενός τμήματος ανταρτών ( δύναμης περίπου ενός τάγματος )που χτυπήθηκε σε πορεία από Αγία Ευθυμία προς Γαλαξίδι απ'όλα τα βαριά όπλα κι'απ'τα κανόνια της 3ης πυροβολαρχίας του λοχαγού Μιτερχούμπερ . Αρκετοί αντάρτες έπεσαν αιχμάλωτοι , ενώ 7 πολυβόλα και 30 αγγλικά όπλα ήταν τα λάφυρα μαζί με ένα κατεστραμμένο σταθμό ασυρμάτου .

Ο  αείμνηστος  Βασίλειος  Παπαπαναγιώτου , θύμα  της  Γερμανικής  Θηριωδίας 

********

   Τέλος το Ι τάγμα επέστρεψε στην Πάρνηθα . Στις αρχές Μαρτίου το τάγμα αφού πέτυχε να αποκαταστήσει τις ζημιές ενός σαμποτάζ στο φράγμα του Μαραθώνα και να εκκαθαρίσει την περιοχή αυτή , πήρε μετά μέρος με τον 4ο λόχο του στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη δυτική και βόρεια Εύβοια . Μετά την επιστροφή του λόχου του , το τάγμα επανέλαβε τις εκκαθαριστικές του επιχειρήσεις μέσα στην Κωπαίδα ( Τοπόλια προς Μαγούλα ) και στις νοτιανατολικές πλαγιές του Ελικώνα ( Λιβαδόστρα προς Κορομπίλι ) .

   Πιο αξιόλογη , όμως , ήταν η τελική φάση των επιχειρήσεων αυτών υπό τη διεύθυνση του ταγματάρχη Μαν με τη διαπόρθμευση του τάγματος απ'την Κόρινθο στο Κακόσι και τη νυχτερινή διχαλωτή εξόρμησή του προς τη Χόστια και το Κυριάκι . Εκεί απειλήθηκε μεγάλη δύναμη ανταρτών με το επιτελείο της και με Άγγλους αξιωματικούς ( 30 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου '44 ). Οι αντάρτες κατόρθωσαν να ξεφύγουν αφού άφησαν στα χέρια του τάγματος πολλά λάφυρα ( όπλα , συσκευές ασυρμάτου και αρκετά αγγλικά αλεξίπτωτα ) καθώς και τρεις αιχμαλώτους .

Η  αείμνηστη  Ευθυμία  Λατσούδη , σφαγιάστηκε  απ’ τους  Γερμανούς  29-8-1944

    ********

   Με τη λήξη της επιχείρησης αυτής το Ιο τάγμα επέστρεψε στην Αθήνα όπου έμεινε με την 3η πυροβολαρχία όλον τον Ιούλιο , ασχολούμενο με τη φρούρηση της περιοχής και τοπικές εξορμήσεις για την εκκαθάριση της περιοχής πάνω απ'το φράγμα του Μαραθώνα προς εξασφάλιση των πηγών και των νερών της λίμνης . Στις αρχές Ιουνίου '44 επέστρεψε στην Ελευσίνα το ΙΙο τάγμα αφού ολοκλήρωσε με επιτυχία τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στη Σπερχειάδα ( Καστρί , Μακρακώμη , Μονή Αγάθωνος κ,α ) . Το τάγμα μετακινήθηκε από Άμφισσα και Λιβαδειά προς Ελευσίνα , όπου έγινε τότε η συγκέντρωση και η προετοιμασία των δύο ταγμάτων για τις δυο μεγάλες θερινές επιχειρήσεις" Νάτερ " ( Οχιά ) και " Άντλερ " ( Αετός ) στη νότια Πελοπόννησο , δηλαδή για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στον Ταύγετο και στον Πάρνωνα .

   Το σύνταγμα 18 , με τα δυο αυτά τάγματά του και τις δύο πυροβολαρχίες του ( 1η και 2η ) , πήρε διαταγή να προωθηθεί εκκαθαριστικά από βορρά προς νότο στον Ταύγετο και μετά στον Πάρνωνα με συνεργασία και υποστήριξη γερμανικών μονάδων της 117ης μεραρχίας του στρατηγού Βον Λε Σουρ και τμημάτων της Ελληνικής Εθελοντικής Χωροφυλακής του συνταγματάρχου Παπαδόγκωνα , που είχε τότε αξιόλογη δύναμη στην Πελοπόννησο ( περίπου 8.000 άνδρες με πολλούς μόνιμους αξιωματικούς ) . Για τη σύνδεση και συνεργασία με τον Παπαδόγκωνα χρησιμοποιήθηκε ο ταγματάρχης Ρόϊς ενώ τη διοίκηση του ΙΙ τάγματός του ανέλαβε ο λοχαγός Ρόσενσχον.

   Στις 5 Ιουλίου το σύνταγμα στρατοπέδευσε στην Τρίπολη για να πάρει αμέσως το δρόμο της επιστροφής στην Τρίπολη , και αμέσως να πάρει το δρόμο επιστροφής στην Αθήνα . Το ΙΙο τάγμα επέστρεψε στη Λαμία και το ΙΙΙο τάγμα γύρισε ξανά στην Άμφισσα . Όταν έγινε γνωστό ότι η περισσότερη δύναμη του ΙΙου τάγματος , δηλαδή το εκκαθαριστικό απόσπασμα του λοχαγού Χάκερτ , χτυπήθηκε και καταστράφηκε στις Καρούτες ( 5.8.44 ) το τάγμα ξεσηκώθηκε σε συναγερμό , όρμησε από την Αθήνα και διαβαίνοντας ολοταχώς από Λιβαδειά και Αράχοβα έφτασε την άλλη κιόλας μέρα στην Άμφισσα .     

   Το τάγμα στην πορεία του για τις Καρούτες , δέχτηκε στο πέρασμα της Γκιώνας , σε υψόμετρο 1.400 μ περίπου , την επίθεση των ανταρτών και είχε αρκετούς τραυματίες . Γρήγορα όμως κατόρθωσε να περάσει στην αντεπίθεση και με την υποστήριξη των ορειβατικών κανονιών του απώθησε τους αντάρτες και προχώρησε βιαστικά προς τις Καρούτες για να περισώσει τους τυχόν επιζώντες .

Προπολεμικό Λιδορίκι απ'το Γυφτομαχαλά , σωτήριον......έτος 1935 , στον Ψαλά φαίνεται καθαρά το σαράϊ , το αλσάκι της εκκλησίας μας δεν έχει γίνει ακόμα , το χωριό μας πανέμορφο , περιποιημένα σπίτια , ωραίοι άνθρωποι και όμορφη ζωή....

   Το χωριό παρουσίαζε φριχτή θέα ! Δεν υπήρχε σπίτι που να μην έφερνε τα ίχνη της πρόσφατης μάχης . Μόλις εννέα επιζώντες βρέθηκαν μισοπεθαμένοι στο τριγύρω δάσος κι'ενώ οι νεκροί αντάρτες είχαν ενταφιαστεί , οι σκοτωμένοι Γερμανοί είχαν στοιβαχτεί μέσα σε μια ξεσκέπαστη αποθήκη , κοντά στη ρεματιά του χωριού , όπου είχαν γίνει παρανάλωμα φωτιάς . Δεν υπήρχαν πια πτώματα , αλλά ένας φριχτός σωρός από μισοκαμένα κόκαλα , κρανία , άκρα , κορμοί , ανακατεμένα με λείψανα σκοτωμένων μουλαριών , έτσι που ήταν αδύνατη όχι μόνο η αναγνώριση αλλά και η μέτρηση των σκοτωμένων . Πάντως οι νεκροί ήταν εκατό τουλάχιστον .

   Το τάγμα , ερεύνησε το χωριό απ'άκρη σ'άκρη , χωρίς όμως να βρει άλλους επιζώντες , ούτε χωρικούς εκτός από μια γριά . Ακολούθως επέστρεψε στην Άμφισσα αφού πέτυχε να διαπιστώσει την κατάσταση και να περισώσει τους εννέα επιζώντες . Στις 10 Αυγούστου έγινε από το ΙΙο τάγμα της Λαμίας μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση με στόχο το Καρπενήσι , που ήταν η έδρα της ηγεσίας των ανταρτών και ορμητήριο των επιδρομών τους στη Σπερχειάδα .

   Στις 28 Αυγούστου έγινε η τελευταία συνδυασμένη εκκαθαριστική επιχείρηση με στόχο το Λιδορίκι . Έλαβαν μέρος το ΙΙο τάγμα , με διοικητή τον ταγματάρχη Ρόις , η υπόλοιπη δύναμη του ΙΙΙου τάγματος υπό το λοχαγό Μάλτεν , η 2η πυροβολαρχία ( υπολοχαγός Σμιτ ) και η τρίτη πυροβολαρχία ( λοχαγός Μιττερχούμπερτ ) , καθώς και τμήματα της 11ης αεροπορικής μεραρχίας εδάφους . Αυτή τη φορά η κύρια επιθετική δύναμη μπήκε στο οροπέδιο του Λιδορικιού απ'τα υψώματα του χωριού Μαλανδρίνο , ενώ η υπόλοιπη δύναμη προχώρησε απ'το δρόμο 'Ελατος -Καρούτες .

   Η επιχείρηση πέτυχε χάρη στις πολλές και καλά συνδυασμένες δυνάμεις και στην πυκνή κι εύστοχη δράση του πυροβολικού . Αεροπλάνα αναγνώρισης επισήμαναν τους στόχους και καθοδήγησαν τη βολή του πυροβολικού , ώστε οι αντάρτες δεν κατόρθωσαν να οργανώσουν την άμυνά τους . Σύντομα , κάτω απ'την πίεση των επιθέσεων ( που δεν ήταν άλλωστε χωρίς αισθητές απώλειες γιά τους επιτιθέμενους ) και το σφυροκόπημα των βαριών όλμων , τα αντάρτικα τμήματα ανατράπηκαν και οπισθοχώρησαν προς το στενό του Μόρνου , ενώ το Λιδορίκι , έπεσε επί τέλους , στα χέρια των Γερμανών και μετά τη λαφυραγώγησή του πυρπολήθηκε .

   Τελικά , στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 η ανώτατη γερμανική ηγεσία διάταξε τη βαθμιαία εκκένωση της Βαλκανικής . Απ'την περιοχή της Άμφισσας , η υπόλοιπη δύναμη του ανασυγκροτημένου ΙΙΙου τάγματος υπό το λοχαγό Μάλτεν , αφού εξασφάλισε τη διέλευση από την Ιτιά - Γραβιά προς Λαμία των μετακινούμενων από την Ζάκυνθο και Πάτρα τμημάτων , με αρκετέ μάλιστα απώλειες από τις συνεχείς επιδρομές των ανταρτών , στις 12 Σεπτεμβρίου εγκατάλειψε την Άμφισσα . Αφού για λίγο μεταστάθμευσε στο στρατόπεδο της Γραβιάς και αμέσως μετά στο Λιανοκλάδι , τελικά στις 23 Σεπτεμβρίου κινήθηκε σιδηροδρομικώς προς Θεσσαλονίκη .

To τραγικό Σύνταγμα 18 , και οι αξιωματικοί του , θλιβεροί πρωταγωνιστές του ολοκαυτώματος του Λιδορικιού , των Καρουτών , της Σκαλούλας , και τόσων άλλων χωριών , που όμως είχε κι'αυτό τραγική κατάληξη , θύτες και θύματα , τελικά , θύματα όλοι της ανθρώπινης θηριωδίας , της ανθρώπινης βλακείας...

   Στις μέρες αυτές , στη διοίκηση του συντάγματος 18 στη Λιβαδειά , παρουσιάστηκε ένας αποσταλμένος της Αγγλικής στρατιωτικής αποστολής από την περιοχή των ανταρτών και ζήτησε να γίνουν συζητήσεις σε μέρος που έπρεπε να προκαθοριστεί . Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε δέκα χιλιόμετρα περίπου νοτιοανατολικά της Λιβαδειάς και ήταν στρατιωτικά σφαλισμένη κι'απ'τα δύο μέρη . Στις διαπραγματεύσεις ο Άγγλος αξιωματικός ζήτησε από τον διοικητή του συντάγματος την παράδοση και κατάθεση των όπλων με το επιχείρημα , ότι για τους Γερμανούς δεν υπήρχαν πια δυνατότητες διαφυγής προς τη βόρεια Ελλάδα . Η αξίωση αυτή όμως δεν έγινε δεκτή και το σύνταγμα με τις πυροβολαρχίες του άρχισε τη σύμπτυξή του , εγκαταλείποντας τη Λιβαδειά στις 16 Σεπτεμβρίου για να μετακινηθεί  αμέσως απ'το Λιανοκλάδι σιδηροδρομικώς προς Θεσσαλονίκη με κατεύθυνση τα Σκόπια και μετά το Βελιγράδι .

   Στη Θεσσαλονίκη στις 12 Οκτωβρίου , ο διοικητής του συντάγματος 18 Χέρμαν Φρανς , πήρε διαταγή από τον στρατάρχη Λωρ , να παραμείνει εκεί σαν τελευταίος Γερμανός στρατηγός μέχρι να περάσει τα σύνορα κι'ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης . Η εκκένωση της Ελλάδας έγινε σύμφωνα με το προκαθορισμένο σχέδιο , χάρη στη σιδηροδρομική γραμμή Λάρισας - Θεσσαλονίκης προς τα Σκόπια , που λειτουργούσε ακόμα . Το τραίνο με το επιτελείο του συντάγματος 18 ακινητοποιήθηκε κοντά στη Λάρισα από μια σειρά καλά προετοιμασμένες ανατινάξεις , που προξένησαν αρκετές ζημιές και απώλειες και που ασφαλώς για τους αντάρτες ήταν η απόδειξη της προειδοποίησής τους στη Λιβαδειά , ότι δεν υπάρχει πέρασμα για τη βόρεια Ελλάδα . Η πορεία όμως συνεχίστηκε .

   Τελικά το σύνταγμα αφού προώθησε προς τα Σκόπια τις πυροβολαρχίες του και τα μάχιμα τάγματά του καλύπτοντας ταυτόχρονα και τη διέλευση των μονάδων της Βέρμαχτ ως τα σύνορα , στις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου εγκατέλειψε την Ελλάδα . Έτσι ολοκληρώθηκε η αποχώρηση από την Ελλάδα των Γερμανικών στρατευμάτων που αριθμούσε τότε περί τους 350.000 άντρες . Σύμφωνα με τη διαταγή , ο διοικητής Χέρμαν Φρανς με τον υπασπιστή του λοχαγό Μποκ , πέταξαν απ'τη Θεσσαλονίκη με το τελευταίο Γιούνκερς 52 , ενώ οι άντρες του 11ου λόχου του συντάγματος 18 διάβαιναν σαν τελευταίοι Γερμανοί στρατιώτες τα Έλληνικά σύνορα .

    Ε  Π  Ι  Λ  Ο  Γ  Ο  Σ

   Τραγική ήταν η Οδύσσεια της επιστροφής . Η διέλευση απ'τη Γουγκοσλαβία ήταν μια αδυσώπητη , αιματηρή και χωρίς ανάπαυλα μάχη για όλα τα τμήματα του συντάγματος 18 , που δοκιμάστηκαν ανελέητα και σχεδόν αναλώθηκαν στον αγώνα αυτό . Ήδη τα τμήματα του Ιου και ΙΙου τάγματος προωθήθηκαν γοργά απ'τα Σκόπια προς το Βελιγράδι γιά να πιάσουν θέσεις υποστήριξης πάνω στη συμβολή του Σαύου στο Δούναβη . Έπρεπε να κρατηθεί με κάθε θυσία ο σπουδαίος αυτός οδικός κόμβος καθώς και η πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβίας είχε κηρυχθεί " οχυρωμένη πόλη " .

   Τα δύο τάγματα διακρίθηκαν στις σκληρές οδομαχίες αλλά είχαν βαριές απώλειες και σ'όλη την υπόλοιπη αναδίπλωσή τους στο δρόμο της επιστροφής , κάτω απ'τα πλήγματα των Παρτιζάνων του Τίτο και των στρατιών του Τολμπούκιν , δεν μπόρεσαν ποτέ πια να επουλώσουν τις πληγές τους και να ανακτήσουν την κανονική τους δύναμη . Ελάχιστα τμήματα μπόρεσαν να διασωθούν απ'το οικτρό αυτό ναυάγιο της επιστροφής . Με μάχες αμέτρητες ξεγλιστρώντας μ'ένα υποτυπώδη σχηματισμό διαφυγής , υπό την διοίκηση του ταγματάρχη Ρόις , έφτασαν στ'Αυστριακά σύνορα στο Πράγκερχοφ για να αιχμαλωτιστούν τελικά από τους Βρετανούς , με την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας , και να καταλήξουν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων το Τέσεντορφ της νότιας Αυστρίας .

   Ιδιαίτερα τραγική ήταν η τύχη του πολύπαθου ΙΙΙου τάγματος καθώς έφτασε καθυστερημένα στις προσβάσεις του Βελιγραδίου για να φρουρήσειτο στενό πέρασμα ανάμεσα Τόπολα και Άβαλα . Το τάγμα με ολόκληρη την πυροβολαρχία του , καλά ανασυγκροτημένο και πειθαρχημένο κάτω απ'τη στιβαρή κι επιδέξια διοίκηση του λοχαγού Μάλτεν , είχε κατορθώσει με μια σειρά αιματηρές , αλλά πετυχημένες μάχες ανάσχεσης , πάνω απ'τα Σκόπια στο Κομάνοβο και στο Κράλιεβο ν'αποκρούσει τις επιθέσεις των Σοβιετικών που προσπαθούσαν να κόψουν τη σιδηροδρομική γραμμή για να φράξουν έτσι στα Γερμανικά στρατεύματα το μοναδικό δρόμο της επιστροφής τους .

   Τελικά , οι Ρώσοι κατόρθωσαν να κάμψουν την αντίσταση των Γερμανών και αφού πέρασαν τη σιδηροδρομική γραμμή στο Κραγκουτζέβακ , ξεχύθηκαν μέσα στη στενή κοιλάδα της Τόπολα που την κρατούσε το ΙΙΙο τάγμα . Στο μεταξύ οι αντάρτες του Τίτο έκλεισαν με μεγάλες δυνάμεις όλη τη δυτική οροσειρά της κοιλάδας κι έτσι η εχθρική λαβίδα έκλεισε σφιχτά γύρω απ'το άτυχο τάγμα . Ο λοχαγός Μάλτεν μ'όλη του την περικυκλωμένη δύναμη , υπερασπίστηκε γενναία τη θέση του στην Τόπολα . όλοι οι λόχοι κράτησαν ηρωικά τις θέσεις τους , απόκρουσαν με το στερνό θάρρος του απελπισμένου , πολλές εφόδους του εχθρού και πάλεψαν μέχρι την τελευταία σφαίρα και μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη .

   Δεν υπήρξαν αιχμάλωτοι ! Από ένα ασημάδευτο μεγάλο τάφο στο νεκροταφείο της πόλης κι'απ'την έλλειψη και της παραμικρής πληροφορίας για αγνοούμενους βγαίνει το θλιβερό συμπέρασμα ότι , όσοι κλείστηκαν εκεί , έμειναν εκεί για πάντα... Μόνο ένα μικρό τμήμα από τριάντα άντρες με τους λοχαγούς Μάλτεν και Λάνσουερκι άλλους δύο αξιωματικούς , χάρη στην αυτοθυσία του λοχαγού Γιούργκενς που τους κάλυψε με τον 11ο λόχο του , μπόρεσαν με υπεράνθρωπες προσπάθειες να διασπάσουν τον κλοιό των παρτιζάνων και να ξεφύγουν προς τα Άβαλα για να φέρουν εκεί τη θλιβερή πως το τάγμα είχε καταστραφεί .

   Αλλά κι'αυτά τα λείψανα , που έφτασαν με την ψυχή στα δόντια στα Άβαλα , πριν καλά-καλά προφτάσουν να προσκολληθούν σε μια μονάδα μεραρχίας των Ες- Ες " Πρίγκηψ Ευγένιος " , ξανάπεσαν σε κλοιό Σοβιετικών και παρτιζάνων χωρίς να γλιτώσουν αυτή τη φορά . Ο λοχαγός Μάλτεν κι όλοι σχεδόν οι συμπολεμιστές του έπεσαν εδώ και μόνον ο λοχαγός Λάνσουερ με 11 άντρες του κατάφεραν να βγούν ζωντανοί απ'την κόλαση αυτή για να σώσουν τη σημαία τους και για να είναι μάρτυρες της θυσίας του τάγματος ...

   Το βιβλίο του διοικητή του συντάγματος 18 Χέρμαν Φρανς , τελειώνει μ'ένα πένθιμο επίλογο για τους 3.000 αξιωματικούς και στρατιώτες του συντάγματος που έπεσαν η χάθηκαν στον πόλεμο αυτό και με ιδιαίτερα ευλαβικό έπαινο για το ΙΙΙο τάγμα που έπεσε πολεμώντας στην ξένη γη και δεν επέστρεψε στην πατρίδα .....

TEΛΟΣ

Κωνσταντίνος Ευθ.Καψάλης -

 www.lidoriki.com