Στο κέντρο του χωριού μας φίλοι μου , δίπλα στη Βαθιά , άνοιξε ο Δημ.Γκίκας ένα καινούργιο κατάστημα , με παγωτά , αναψυκτικά και καφέδες..
Το μαγαζί έχει μακριά ιστορία , σαν φούρνος και βέβαια και..περίεργο όνομα , και για τα δύο όμως αυτά θα σας ενημερώσουμε έτσι για να ξέρετε την ιστορία του , ξεκινώντας απ’ την “ ονοματοδοσία του “…
Οι περισσότεροι θα αναρωτιούνται , από που προήλθε το όνομα “ Αδεδώ “ , και κυρίως τι ακριβώς σημαίνει , το όνομα λοιπόν είναι καθαρά Ελληνικό , και όπως θα δείτε είναι..αποτέλεσμα …πολλών και..περίεργων παρεμβάσεων..
ΟΝΟΜΑΤΟ..ΔΟΣΙΑ
Επειδή φίλοι μου , τοπικά αποβάλλομε σύμφωνα και κάνουμε συγκοπές στις λέξεις , έχουμε πολλούς ιδιωματισνούς .
Αναφέρομαι σε κάποιο χαρακτηριστικό γεγονός : Όταν ήμουν μαθητής στο Γυμνάσιο του χωριού μας με Γυμνασιάρχη τον αξιολογότατο φιλόλογο Παπαχρήστο , απ’ την Αιτωλοακαρνανία , που έγινε αργότερα και γαμπρός του χωριού μας , αφού νυμφεύτηκε την Πηνελόπη Παπαδοπούλου , κόρη του παπά μας παπα Παπδόπουλου – Τσονάκα , και αδελφή του γιατρού Παπαδόπουλου ‘
Σε ώρα λοιπόν μαθήματος , κάποιος συμμαθητής μας έλυνε ..σταυρόλεξο , το αντιλήφθηκε λοιπόν ο Γυμνασιάρχης μας και τον “ περιποιήθηκε “ με τον ιδιαίτερο τρόπο που χρησιμοποιούσε και μετά μας είπε : “ Θα βάλεις σε ένα ορισμό τη λέξη “ ΝΤΒΕΤΣ’ΚΑΣ “ , την οποία είχε ακούσει στο Λιδορίκι και σημαίνει μεταμορφωμένο διάβολο σε μορφή γίδας , προβάτου , σκύλου που έβγαζε ανάλογες κραυγές .
Ο Ντβέτσ’κας , ήταν , πάντα τη νύχτα , ο φόβος κι’ ο τρόμος των ξωμάχων , υπάρχει δε στο χωριό μας στο Κακόρεμα , τοποθεσία με το όνομα “ διολάλωνο “ , επειδή τάχατες εκεί ακούγεται με διάφορες φωνές το αερικό , ο δαίμονας ..
Η ρίζα του “ αδεδώ “ είναι λίγο περίπλοκη , και χρησιμοποιούνταν απ’ τους παλιότερους στην ορεινή Δωρίδα και με τη σημασία “ εδώ ακριβώς ..”, Δεν θα αναλύσουμε σε μεγάλη έκταση την ετυμολογία , αλλά συνοπτικά θα σημειώσουμε τα ακόλουθα .
Θα υπογραμμίσουμε τις λέξεις που έχουν ανακατευτεί , αναγραμματισμοί , αντιμεταθέσεις συλλαβών , συγκοπές φωνηέντων κ.τ.λ είναι κάτι συνηθισμένο στην τοπική μας έκφραση .
Ας δούμε όμως τις λέξεις που εμπλέκονται :
α) Πρώτο το Δωρικό μόριο “ δα “ αρχαίο “ δη “ , που σημαίνει ακριβώς , αλλά σε συνθέσεις λέξεων παίρνει διάφορες σημασίες , καταφατικές , αρνητικές κλπ , π.χ : “ όχι δα “ , “ αμ δε “ , “ εκειδά “ .
β) Το Αλεξανδρινό “ και συνέχεια Ευαγγελικό “ ουκ έστιν ώδε “ , το ώδε , με αντιστροφή γίνεται “ εδώ “ .
δε 3) Εδανά , έχει τη σημασία του εδώ και μεταφορά το να προθεματικά προκύπτει το “ να – εδώ “
4) Εδενά , έχει υη σημασία του εδώ , έχει την ίδια σημασία ‘
Απ’ τις λέξεις αυτές , να – ωδε – δω ( τοπικά έτσι λέγεται το εδω ) , αποβάλλεται το “ ν “ , το α – ε , αποτελούσαν χασμωδία , αποβλήθηκε το “ ε “ ένεινε το α-δε και το - “ δω “ και έμεινε το α- δε και μαζί με το - δω – , αδεδω .
Πιο δόκιμο όμως θα ήταν “ ΑΔΕΔΑ “
Την όλη ανάλυση την έκανε ανώνυμος χωριανός μας , τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά ..
O ΠΑΛΙΟΣ ΦΟΥΡΝΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Τη χρονιά του 1924 , λειτούργησε στο χωριό μας ο νεόχτιστος ο ξυλόφουρνος ιδιοκτησίας του αείμνηστου χωριανού μας Ηλία Κάππου , για να καλύψει μέρος των αναγκών του χωριού μας , στο οποίο βέβαια υπήρχε και άλλος φούρνος ..
Η καύσιμη ύλη , όπως ήταν φυσικό τα ξύλα . Ηδιαφορά του δε σε σχέση με τους ξυλόφουρνους που είχαν τα σπίτια του χωριού , ήταν μόνο ο τρόπος λειτουργίας του , αφού η θέρμανση γινόταν σπό κάτω απ’ το δάπεδο του θόλου , με ειδική κατασκευή και όχι μέσα στο δάπεδο όπως οι συνηθισμένοι σπιτικοί ξυλόφουρνοι με “ γραβαλίσματα “ κλπ.
Προς το τέλος της δεκαετίας του ‘50 , ίσως και λίγο αργότερα , ο μπάρμπα Λιας , τον ενοικίασε διαδοχικά στους Γιώργο Μανουδάκη , που ήταν μάλλον Γαλαξιδιώτης και είχε παντρευτεί τη Λιδορικιώτισσα Μαρία Αναγνωστοπούλου - Σουκαρά , και τον Βαγγέλη Τάσσο , Ηπειρώτη , που κι’ αυτός είχε παντρευτεί γυναίκα απ’ τα Χάνια Στενού , την Κούλα Ανέστου .
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ‘60 ,μάλλον το 1964 , ΄τον αγόρασε ο πατέρας του σημερινού ιδιοκτήτη Δημ. Γκλικα , Στάθης Γκίκας απ’ την Μηλιά που παντρεύτηκε την Αικατερίνη , κόρη του Δημ. Λατσούδη απ’ τη Λεύκα .
Στη δεκαετία του ‘70 , άρχισαν τα έργα του φράγματος του Μόρνου και αυξήθηκαν κατακόρυφα οι ανάγκες της περιοχής , και παρά τη μικρή δυναμικότητα του φούρνου , η οικογένεια Γκίκα , με τη βοήθεια πια και των παιδιών της κατάφεραν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες , δουλεύοντας σκληρά .
Εκείνη λοιπόν την εποχή , αγοράστηκε το σπίτι του Θανάση Ασημακόπουλου όπου και χτίστηκε νέα οικοδομή σύγχρονη και φυσικά και καινούργιος φούρνος , μια σύγχρονη δηλαδή επιχείρηση αρτοποιίας με συγχρονο εξοπλισμό , με υπεύθυνο το μεγάλο γιο , Δημήτρη Γκίκα .
Αυτή λοιπόν είναι η , περίπου ενός αιώνα , ιστορία του μικρού παλιού ξυλόφουρνου , που σήμερα είναι σύγχρονο αναψυκτήριο και όχι μόνο ..
Καλή σας Κυριακή