ΠΟΙΟΣ ΕΚΑΨΕ ΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗ ΤΟ 22 ;
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922, ο Μουσταφά Κεμάλ, ο υποτιθέμενος «πονετικός» στους αντιπάλους του ηγέτης, όπως ήθελαν να τον παρουσιάζουν οι Τούρκοι στην μεγάλη κινηματογραφική τους παραγωγή, Kurtuluş, έδειξε το πραγματικό του σκληρό πρόσωπο. Οι Τσέτες είχαν ήδη μπει στην Σμύρνη, η πόλις καίγονταν και οι χριστιανοί σφάζονταν στην προκυμαία, πολλοί έπεφταν στην θάλασσα να σωθούν από τις φλόγες, πνίγονταν και τα πτώματα σκέπαζαν τα νερά. Ο μεγάλος θριαμβευτής και εμπνευστής αυτής της σφαγής, ο Μουσταφά Κεμάλ, ο Γαζί πλέον, κοίταζε απαθής από ένα εξώστη ψηλά την μεγάλη αυτή σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης. Σε μια στιγμή γύρισε απότομα στους παρευρισκόμενους πίσω του και τους φώναξε δυνατά : «Κοιτάξετε αυτή την σκηνή. Απόψε γίνεστε μάρτυρες του τέλους μιας εποχής. Αυτή η πυρκαγιά είναι ένα σύμβολο.
Συμβολίζειτην τελική απαλλαγή της πατρίδας μας από τους προδότες και τους εμπορίσκους. Από εδώ και πέρα η Τουρκία ελεύθερη και εξαγνισμένη δεν θα ανήκει παρά μόνο στους Τούρκους», ( Από την βιογραφία του Κεμάλ με τον τίτλο «Moustafa Kemal ou la mort d un empire», του Γάλλου ιστορικού ερευνητή Benoist-Menchin, ). Με αυτές τις κυνικές φράσεις μπροστά στις εκατόμβες των χριστιανών θυμάτων, ο Μουσταφά Κεμάλ αγνάντευε με ένα ποτήρι αλκοόλ, την μεγάλη σφαγή της Σμύρνης. Δεν έκανε τίποτα για να σώσει τους χιλιάδες νεκρούς αυτής της σφαγής που τόσο αδρά περιγράψανε πολλοί μάρτυρες, όπως η Μαρτζορί Χαουτζπιάν στο έργο της, «Η Σμύρνη στις Φλόγες», ο πρόξενος των ΗΠΑ στην Σμύρνη, George Horton, και πολλοί άλλοι.
Πέρασαν πενήντα χρόνια από εκείνο το αιματηρό θλιβερό ιστορικό ολοκαύτωμα της ιστορικής Σμύρνης, της «Σμύρνης των Γκιαούρηδων», της Σμύρνης που έζησε την μεγαλύτερη σφαγή στην μακρόχρονη ιστορία της και φαίνεται πως κάποιες τύψεις από εκείνη την τραγωδία εξαναγκάζουν ακόμα και σήμερα τους Τούρκους να προβάλλουν διάφορες επιθυμητές εκδοχές για την πυρπόληση επιδιώκοντας να ανατρέψουν την ιστορική αλήθεια, ότι δηλαδή οι ίδιοι οι Τούρκοι έκαψαν την Σμύρνη στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922.
Στις 8 Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησε στην Τουρκία το νέο τεύχος του ιστορικού περιοδικού, «Derin Tarih», όπου παρουσιάζετε μια καινούργια άποψη για την πυρπόληση της Σμύρνης. Η άποψη αυτή διαφημίστηκε και με ανάλογα άρθρα προβολής σε πολλές τουρκικές εφημερίδες όπως η Yeni Şafak και η Radikal. Σύμφωνα λοιπόν με την Τουρκάλα συγγραφέα του μεγάλου αφιερώματος για την καταστροφή της Σμύρνης, η μεγάλη πυρκαγιά άρχισε συγχρόνως σε πολλά σημεία στις 13 Σεπτεμβρίου και μόνο μετά από δυο μέρες τέθηκε μερικώς υπό έλεγχο αφού είχε κάψει μεγάλο μέρος της ελληνικής συνοικίας καθώς και μεγάλα τμήματα της αρμενικής. Η φωτιά όμως εν μέρει συνεχίζονταν μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου ολοκληρώνοντας το έργο της. Η Ayşe Hür, η Τουρκάλα συγγραφέας του αφιερώματος, αφού απέκλεισε κάθε πιθανότητα να έκαψαν την Σμύρνη οι Τούρκοι και αφού αναρωτιέται σαν σοβαρή εκδοχή να… την έκαψαν οι ίδιοι οι Έλληνες για να πάρουν εκδίκηση για την ήττα τους στο μετώπο, τελικά καταλήγει στο «ιστορικό» της συμπέρασμα ότι την Σμύρνη μάλλον την έκαψαν Αρμένιοι Τσέτες, δηλαδή Αρμένιοι οπλισμένοι ληστές.
Για να στηρίξει δε την άποψη αυτή, παραθέτει τις μαρτυρίες των γνωστών, Nureddin Paşa, ο οποίος όπως είναι γνωστό παρέδωσε τον μητροπολίτη Χρυσόστομο στον όχλο για να τον λυντσάρει, καθώς και την μαρτυρία της Halide Edip Hanım, την τότε σύντροφο του Μουσταφά Κεμάλ, καθώς και του Yusuf Kemal, τότε υπουργού εξωτερικών του Μουσταφά Κεμάλ. Αλλά το εκπληκτικό είναι πως αφού παραθέτει όλες αυτές τις υποτιθέμενες μαρτυρίες που αποδείκνυαν ότι την Σμύρνη δεν την έκαψαν οι Τούρκοι, τελικά φτάνει στο συμπέρασμα ότι… παραμένει το ιστορικό ερώτημα ποιοι έκαψαν την Σμύρνη. Αναφέρει και το ιστορικό βιβλίο, «Hatıralar», δηλαδή «Αναμνήσεις», του İsmet İnönü, του γνωστού υπαρχηγού του Κεμάλ και μετέπειτα πρόεδρο της Τουρκιάς, Στο βιβλίο αυτό ο İnönü ενώ αναφέρετε στην πυρκαγιά δεν δίνει κάποια ένδειξη για το ποιος τελικά έβαλε την φωτιά και κατέστρεψε ουσιαστικά κάθε ίχνος ελληνικήε παρουσίας στην ιστορική αυτή ελληνικότατη πόλη της Μικράς Ασίας που μέχρι σήμερα οι ίδιοι οι Τούρκοι την ονομάζουν, «Γκιαούρ Ισμίρ».
Αλλά επειδή η Ayşe Hür αναφέρθηκε σε Αρμένιους Τσετες, ας δούμε την μαρτυρία μιας Αρμένισσας της Σμύρνης, της Μαρτζορί Χαουζπιάν, όπως περιγράφει την έναρξη της φωτιάς στο βιβλίο της, «Η Σμύρνη στις Φλόγες», ένα πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο που αξίζει να το διαβάσει κάθε Ρωμιός πρόσφυγας από την Σμύρνη. « Στις 1 πμ της Τετάρτης η Μάμπελ Κάλφα, Ελληνίδα νοσοκόμα του Κολεγιακού Ινστιτούτου είδε στην γειτονιά της τρεις φωτιες. Στις 4 πμ πυροσβέστες σβήσανε τις φωτιές που είχαν ανάψει σε ένα μικρό ξύλινο σπιτάκι δίπλα στον τοίχο του κολλεγίου και σε μια βεράντα κοντά στην αυλή. Το μεσημέρι της Τετάρτης ένας ναύτης φώναξε τη Μάμπελ Κάλφα στο παράθυρο της τραπεζαρίας –Κοιτάξτε εκεί οι Τούρκοι βάζουν παντού φωτιές. Οι γυναίκες από μέσα είδαν τρεις Τούρκους αξιωματικούς που ξεχώριζαν απέναντι από την Σχολή. Μερικές στιγμές μετά την αναχώρηση τν Τούρκων φλόγες ξεπήδησαν από την στέγη και από τα παράθυρα του απέναντι κτιρίου. Σαν όλα τα άλλα κτίρια καίγονταν και αυτό από μέσα. Λέει η μις Μιλλς, επίσης νοσοκόμα, «Έβλεπα καθαρά τους Τούρκους να κουβαλούν τενεκέδες με πετρέλαιο μέσα στα σπίτια και μόλις έφυγαν ξεπετιόντουσαν φωτιές. Δεν φαίνονταν ούτε ένας χριστιανός, τα μόνο ορατά πρόσωπα ήταν Τούρκοι στρατιωτικοί του τακτικού στρατού με τις στολές τους. Σε λίγο η φωτιά είχε επεκταθεί παντού στην περιοχή».
Ας δούμε όμως και την συγκλονιστική μαρτυρία μιας Ρωμιάς όπως έχει καταγράφει από το «Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών». Η Ελένη Καραντώνη ζούσε μέχρι το 1922 στο Bunarbaşı, Μπουρνάμπασι,, ένα όμορφο προάστιο της Σμύρνης που είχε χίλιους κατοίκους από τους οποίους οι οχτακόσιοι ήταν Έλληνες. «Εμείς βρισκόμασταν στη Σμύρνη. Πλημμύρα οι μαχαλάδες στο αίμα. Βάλανε φωτιά οι Τούρκοι, μια ώρα μακριά. “Μη φοβάστε είναι μακριά”, μας είπε ο νοικοκύρης του σπιτιού που μέναμε. Σ’ ένα τέταρτο η φωτιά είχε έρθει σε μας. Ρίχνανε βενζίνη και προχωρούσε. Βγήκαμε στο δρόμο. Φωτιά από τη μια, θάλασσα από την άλλη. Βρισκόμασταν στη μέση. Και οι Τσέτες (σ.τ.σ. οι άτακτοι Τούρκοι) βρίσκονταν στη μέση, και έσφαζαν και σκότωναν. Την νύχτα οι Τσέτες έκαναν επίθεση ν’ αρπάξουν, να σφάξουν, ν’ ατιμάσουν. “Βοήθεια! Βοήθεια!”, φώναζε ο κόσμος. Τα εγγλέζικα πλοία ήταν απέναντι. Έριχναν τους προβολείς. Σταματούσαν για λίγο. Τη νύχτα θέλαμε να πάμε προς νερού μας. Πήγαμε λίγο πιο έξω, φρίκη! Βρεθήκαμε σε μια χαβούζα, (σ.σ. μεγάλο ανοιχτό λάκκο). Γύρω-γύρω, στα χείλια της χαβούζας σπαρταρούσαν κορμιά, και μέσα η χαβούζα ήταν γεμάτη κεφάλια. Έπαιρναν όποιον έπιαναν, τον πήγαιναν στην άκρια της χαβούζας, έκοβαν το κεφάλι και το έριχναν μέσα στη χαβούζα και τα κορμιά τα άφηναν να σπαρταρούν γύρω-γύρω. Ήταν φοβερό. Όσοι το είδαν τρελάθηκαν. Το τρελοκομείο γέμισε από τρελούς σαν ήρθαμε. Εκεί σ’ αυτό το μέρος χάσαμε και τον πατέρα μου. Τον αδελφό μου τον έσφαξαν στο χωριό».
Η ιστορία της καταστροφής και της σφαγής της Σμύρνης έχει γραφεί προ πολλού και παρά τις σύγχρονεw φιλόδοξες προσπάθειες των Τούρκων να την αλλάξουν, εκτός εσωτερική κατανάλωση δεν μπορούν να πείσουν κανένα σοβαρό ερευνητή. Οι ερινύες της σφαγής θα κυνηγούν πάντα τους ενόχους όσο και αν προσπαθούν να τις ξεγελάσουν με τα ιστορικά τους καμώματα.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
MANΩΛΗΣ ΚΩΣΤΙΔΗΣ
90 χρόνια τα την κατάκτηση της Σμύρνης από τους Τούρκους και την καταστροφή της πόλης , η τουρκική εφημερίδα Radikal, δημοσιεύει ένα τολμηρό άρθρο, που προσπαθεί να αποδείξει πως οι ίδιοι οι Τούρκοι έκαψαν την πόλη και ο Κεμάλ ή ανέχτηκε ή ακόμη και συνεργάστηκε για την πυρπόληση της πόλης.
Στην Τουρκία, ακόμη και σήμερα περιοδικά ιστορίας όπως το “Derin Tarih” ισχυρίζονται πως η πυρκαγιά της Σμύρνης προκλήθηκε από τους Αρμένιους!!
Η έγκυρη ιστορικός Αϊσε Χούρ, αποκαλύπτει ντοκουμέντα τα οποία δείχνουν σημαντικές λεπτομέρειες. «Στην πυρκαγιά καταστράφηκε έκταση 2.6 εκατομμυρίων τετραγωνικών . μέτρων, κάηκαν 25.000 σπίτια, καταστήματα, εκκλησίες, αποθήκες. Μαζί με τους Έλληνες και Αρμένιους που έφτασαν στη Σμύρνη καθώς τους κυνηγούσαν οι δυνάμεις των Τούρκων, ο πληθυσμός τους είχε φτάσει τους 500.000. Αν λάβουμε υπ’όψη πως 380.000 άνθρωποι σώθηκαν με τα καράβια, και πως περίπου 180.000 άνθρωποι κάηκαν στην πυρκαγιά, η πόλη είχε «απελευθερωθεί» ήδη αυτόματα από τον πληθυσμό της» γράφει η Χούρ, που δείχνει ξεκάθαρα την αντίθεση της με την πολιτική αυτή.
«Ο ΚΕΜΑΛ ΕΤΡΩΓΕ ΣΕ ΓΙΟΡΤΙΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΦΛΕΓΟΝΤΑΝ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ»
H τουρκάλα ιστορικός στο άρθρο της στην εφημερίδα Radikal ισχυρίζεται πως υπάρχουν ντοκουμέντα την ώρα που είχε πάρει φωτιά η Σμύρνη, ο Κεμάλ Ατατούρκ βρίσκονταν στο σπίτι της αρραβωνιαστικιάς του, στην ίδια πόλη και ενώ υπήρχε πανικός, ο ίδιος και η παρέα του απολάμβαναν μεζέδες, και ρακί σε γιορτινό τραπέζι.
« Σύμφωνα με τον υπασπιστή του Κεμάλ Ατατούρκ, Σαλίχ Μπόζοκ, όταν η Σμύρνη φλέγονταν και όλα γίνονταν στάχτη, υπήρχε ένα μεγάλο τραπέζι στο σπίτι του μελλοντικού πεθερού του Κεμάλ Ατατούρκ του Ουσακζαντέ Μουαμέρ Εφέντι».Ο Μπόζοκ συνεχίζει με την εξής αφήγηση «Ο Κεμάλ στο τραπέζι το οποίο είχε στηθεί στο μπαλκόνι, πήρε τον φεβζί πασά, Τον Ισμέτ πασά, εμένα, τον Μουζαφέρ και την κυρία Λατιφέ. Ο Φεβζί πασάς γέμισε τα ποτήρια όλων με μεγάλη ικανοποίηση,. Ο Πασάς (Κεμάλ) αν και δεν έπινε δήλωσε πως «το καλαμάρι της Σμύρνης είναι πολύ διαφορετικό μου έλειψε. Δηλαδή όλοι ήταν ευχαριστημένοι από το τραπέζι και απ’όλη αυτή τη νύχτα»!
Σύμφωνα με την Χουρ, ο υπασπιστής του Κεμάλ, Μπόζοκ σε άρθρο του στην εφημερίδα Τζουμχουριέτ το 1939, αναφέρει και άλλες λεπτομέρειες για τη νύχτα που φλέγονταν η Σμύρνη. 
« Ο Μουσταφά Κεμάλ και η Λατιφέ κάποια στιγμή έμειναν μόνοι στο μπαλκόνι. … η πυρκαγιά συνέχιζε με όλη της τη δύναμη. Οι δυο υπασπιστές άκουγαν τη συνομιλία του ζευγαριού. Ο Κεμάλ ρώτησε στη Λατιφέ «έχετε πολλά κτήματα στο σημείο της φωτιάς»; εκείνη του απάντησε « το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας μας είναι εκεί, αλλά Πασά μου ας καούν όλα εσείς να είστε καλά. Όταν υπάρχουν τέτοιες ευτυχισμένες ημέρες, τι σημασία έχει η περιουσία. Σώθηκε η πατρίδα. Στο μέλλον μπορούμε να τα ξαναχτίσουμε και να τα κάνουμε και καλύτερα.» Η απάντηση αυτή άρεσε στον Κεμάλ ο οποίος απάντησε « Ναι ας καούν και ας καταρρεύσουν, όλα μπορούν να επουλωθούν».
Η τουρκάλα ιστορικός, επίσης αναφέρει πως ο Φαλίχ Ριφκί ο οποίος ήταν και αυτός στο τραπέζι ανέφερε πως « ο Μουσταφά Κεμάλ παρακολουθούσε την πυρκαγιά «με μια ηρεμία η οποία δεν άλλαζε».
Η Χουρ γράφει πως ο Φεβζί Πασάς, πάντως για την πυρκαγιά έχει αναφέρει πως « η στενή οπτική του Νουρετίν Πασά προκάλεσε δυο πικρά γεγονότα. Το ένα είναι η μεγάλη πυρκαγιά της Σμύρνης και το δεύτερο είναι, η φιλοξενία και το τραπέζωμα του Κεμάλ στο σπίτι της Λ
ατιφέ , λόγω της πυρκαγιάς από το ξενοδοχείο όπου διέμενε.»
Η Αϊσέ Χούρ αναφέρει, « καλά την ώρα που η Σμύρνη μετατρέπονταν σε μια μαύρη τρύπα λόγω της πυρκαγιάς, ο Κεμάλ Ατατούρκ ο οποίος ήταν ψύχραιμος, συμμετείχε σε φαγητά, ζούσε ρομαντικές στιγμές με τη μέλλουσα σύζυγο του Λατιφέ, ο οποίος χαρακτήρισε το γεγονός ως «μη όμορφο», πως συμπεριφέρθηκε αργότερα»; Η τουρκάλα ιστορικός τονίζει πως ο ίδιος όλο απέφευγε να αναφερθεί στο θέμα αυτό. «όχι, ο Κεμάλ δεν μίλησε ποτέ για την πυρκαγιά της Σμύρνης»
Στα συμπεράσματα η Χουρ αναφέρει « υπάρχουν δυο ενδεχόμενα για τη σιωπή και την αδιαφορία του Κεμάλ για το γεγονός. Το καλό ενδεχόμενο είναι πως ο Κεμάλ επιτέθηκε στον Νουρετίν Πασά, ως «συνήθη ύποπτο» για την πυρκαγιά, για να δείξει στη Δύση πως δεν ηγείται ενός κινήματος που πυρπολεί τη χώρα. Το κακό ενδεχόμενο είναι πως ο Κεμάλ να μην είχε και ιδιαίτερο παράπονο από τον αποξένωση της πόλης από τα μη μουσουλμανικά στοιχεία με τον πιο σκληρό τρόπο., Το σημαντικότερο όμως είναι το ποιο είναι ποιο είναι το ενδεχόμενο το οποίο είναι πιο κοντά στην αλήθεια.»
Η Σμύρνη άρχισε να φλέγεται στις 13 Σεπτεμβρίου και οι φλόγες τέθηκαν υπο έλεγχο στις 15 Σεπτεμβρίου.
πηγή