Ανακοινώσεις σε συνέδριο με αναφορές σε Ηφαιστίωνα, στήλη με φίδι, μαρμάρινη ζωφόρο με μακεδόνες στρατιώτες στο βάθρο του λέοντα που εικάζεται
ότι οδηγεί ο Μ. Αλέξανδρος
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 04/03/2016 ΤΟ ΒΗΜΑ
Η παράσταση του ανδρός που που οδηγεί την πορεία των στρατιωτών αποτυπώνει κατά την εκτίμηση του ειδικού στη γλυπτική κ. Αντόνιο Κόρσο πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο που επιβεβαιώνει την επικεφαλής της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά κυρία Κατερίνα Περιστέρη ως προς τη χρονολόγηση του μνημείου στον 4ο π.Χ. αιώνα έφερε στο φως η ομάδα των επιστημόνων του ΑΠΘ υπό τον καθηγητή κ. Γρηγόρη Τσόκα.
Κομμάτι ξυλάνθρακα στην επίχωση του τάφου, εξωτερικά ψηλά δίπλα στη θολωτή στέγη, το οποίο εξέτασαν με τη μέθοδο του άνθρακα 14 οι επιστήμονες (Γ. Συρίδης, Σ. Παυλίδης, Α. Χατζηπέτρος, Γρ. Τσόκας) χρονολογεί την κατασκευή στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα!
Πέρα από τη χρονολόγηση είναι ενδιαφέρον ότι στήλη η οποία αποτυπώνει ένα φίδι που σκαρφαλώνει σε δέντρο βρέθηκε εκτός του ταφικού μνημείου, αλλά σε κοντινό σημείο στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης. Σύμφωνα με υποθέσεις της ανασκαφικής ομάδας, ενδεχομένως να ήταν τοποθετημένο στον χώρο όπου βρισκόταν η κιβωτιόσχημη θήκη. Το εύρημα δεν ήταν έως σήμερα γνωστό.
Αυτό μεταξύ άλλων είναι εκ των νέων στοιχείων που περιλαμβάνουν οι επιστημονικές ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας με επικεφαλής την αρχαιολόγο κυρία Περιστέρη στο πλαίσιο της 29ης Αρχαιολογικής Συνάντησης του Αριστοτελείου Πανεπισττημίου Θεσσαλονίκης.
Επίσης, σύμφωνα με τον υπεύθυνο αρχιτέκτονα της ανασκαφής κ. Μιχάλη Λεφαντζή, υπήρχε μαρμάρινη ανάγλυφη ζωφόρος στη βάση του βάθρου επί του οποίου ήταν ο λέοντας στην κορυφή του τύμβου. Σε αυτή αποτυπωνόταν παράσταση χαρακτηριστική μακεδονικής εικονογραφίας με μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος. Μάλιστα, κατά την εκτίμηση του ειδικού στη γλυπτική κ. Αντόνιο Κόρσο ότι ο άνδρας που οδηγεί την πορεία των στρατιωτών αποτυπώνει πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου...
Εκτός άλλων, έγινε αναφορά σε τεφροδόχο (μια λαβή βρεθηκε στην κιβωτιόσχημη θήκη από χάλκινο τεφροδόχο αγγείο), που παραπέμπει σε νεκρό με καύση. Επίσης, στο δάπεδο στον δεύτερο θάλαμο του μνημείου διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ένα «τετράγωνο αποτύπωμα» και, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ανασκαφικής ομάδας, υπήρχε βάση για άγαλμα μπροστά από τις «καρυάτιδες».
Από την κεραμική η οποία, σύμφωνα με την κυρία Περιστέρη, εκτείνεται χρονικά από τον 4ο π.Χ. ως τα ρωμαϊκά χρόνια, προκύπτει, ότι γίνονταν τελετές για αφηρωισμό.
Οι ανασκαφείς έχουν κατ'επανάληψιν τονίσει ότι η αποξήλωση του τύμβου από τα μάρμαρα του περιβόλου και του μνημείου έγινε από τους Ρωμαίους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυρία Περιστέρη σημείωσε ότι έχει βρεθεί και ρωμαϊκή κεραμική έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα.
Πάντως, το εύρημα με τη στήλη που έχει παράσταση με φίδι ενισχύει την ερμηνεία για τελετουργίες (χθόνια λατρεία) στο μνημείο το οποίο, σύμφωνα με την επικεφαλής των ανασκαφών στον τύμβο της Αμφίπολης κυρία Περιστέρη, κατασκευάστηκε, τουλάχιστον αρχικά, ως ηρώον προς τιμήν του αφηρωισμένου Ηφαιστίωνα το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα. Επίσης, ο αρχιτέκτονας αναφέρθηκε σε τελετουργίες.
Αρχιτεκτονικά και οικοδομικά χαρακτηριστικά
Σημαντικά στοιχεία για τα αρχιτεκτονικά και οικοδομικά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του μνημειακού συνόλου τύμβου Καστά Αμφίπολης έδωσε ο κ. Λεφαντζής ενώ εντυπωσιακές ήταν οι αναλύσεις του κ.Κόρσο για τη γλυπτική με επίκεντρο τη μελέτη διάσπαρτων μαρμάρινων αναγλύφων από την ευρύτερη περιοχή του τύμβου Καστά Αμφίπολης.
Κατά τους ανασκαφείς, με αφορμή τον θάνατο του Ηφαιστίωνα κατασκευάστηκε το μνημείο με την κιβωτιόσχημη θήκη. Ο περίβολος ενοποίησε το σύνολο του χώρου, ο οποίος είχε την ιερότητα προγενέστερων ηρωικών ταφών, και γίνεται
η επιστέγαση -και με τον λέοντα στην κορυφή- της νέας λατρείας του αφηρωισμένου στρατηγού.
Σφίγγες, κόρες («καρυάτιδες») και βοτσαλωτό ψηφιδωτό με την «αρπαγή της Περσεφόνης» τοποθετούν χρονικά στην ίδια πρώτη φάση που χτίζεται το μνημείο, δηλαδή μαζί με την καμάρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι, σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά στοιχεία, το τεμάχιο του μαρμάρου που ξεχονδρίστηκε για την κατασκευή των «καρυατίδων» έχει συσχετισθεί με το μάρμαρο που ξεχονδρίστηκε για την κατασκευή του γλυπτού του λέοντος.
Σε επόμενη οικοδομική φάση μπαίνει η θύρα και η γραπτή ζωφόρος η οποία βρίσκεται ψηλά στους τοίχους του χώρου με το ψηφιδωτό.
Στις 12.30 το μεσημέρι της Παρασκευής ξεκίνησε τη διάλεξή της η κυρία Περιστέρη μπροστά σε επιστημονικό κοινό. Ακουλούθησαν οι υπόλοιποι επιστήμονες της ανασκαφικής ομάδας και έγινε εκτενής επιστημονική συζήτηση, μέχρι αργά το απόγευμα, και δόθηκαν διευκρινίσεις από την ανασκαφική ομάδα.