8-6-1931 , το Γυμνάσιό μας στους Δελφούς , η εκδρομή έγινε απ’ τα έσοδα θεατρικής παράστασης στο Λιδορίκι και την Ερατεινή . Στο μέσον της β’κερκίδας ο Γυμνασιάρχης Ευθ. Παπαθανασίου και δεξιά του ο φιλόλογος Χαραλαμπόπουλος , πιθανόν απ’ το Τρίστενο .
* *
Στην εφημερίδα "ΛΙΔΩΡΙΚΙ "του Γιώργου Καψάλη , στο φυλ. 19 του Ιουνίου 1983 , βρήκαμε ένα υπέροχο κομμάτι γραμμένο από τον Δημ . Κ . Υφαντή , ανώτατου αξιωματικού της Αστυνομίας απ’ το Κροκύλειο , με τίτλο "ΠΑΛΙΕΣ ΘΥΜΗΣΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΛΙΔΩΡΙΚΙ ", θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε αξονική ..τομογραφία , της τότε Λιδορικιώτικης ζωής , και όχι μόνο , αλλά κυρίως της ζωής των παιδιών - μαθητών , που ήταν απ'τα γύρω χωριά και πήγαιναν σχολείο στο χωριό μας .
Aπολαύστε το :
"Σταματάω στο 1924 , στη χρονιά που ιδρύθηκε το Γυμνάσιο , μια χρονολογία που θα πρέπει να θεωρείται ιστορική για την επαρχία Δωρίδος και σαν βαρυσήμαντο γεγονός για τους κατοίκους της , γιατί έδωσε μια καινούργια πνοή στην παραμελημένη αυτή περιοχή της Ρούμελης . Μέχρι τότε , σ'όλο το Νομό Φωκίδας που ήταν ακόμα ενωμένος με το Νομό Φθιώτιδας , Γυμνάσιο υπήρχε μονάχα στην Άμφισσα , το περίφημο Γιαγτζείο , που είχε γίνει με δωρεά του μεγάλου ευεργέτη Γιαγτζή , κι'εκεί έπρεπε να πάει , όποιο παιδί ήθελε κι είχε "τα δυνάματα "ν'ακολουθήσει γυμνασιακές σπουδές . Όμως αυτό ήταν πολύ δύσκολο , αν όχι αδύνατο , για τα φτωχοπαίδια της άγονης Δωρίδας , που για να πάνε στα Σάλωνα , ιδίως εκείνα απ'τα ορεινά χωριά , θα πρεπε να περπατάνε 20 ώρες ως που να φτάσουν , και τα έξοδα ήταν βαριά κι'αβάσταχτα , γιατί θα πλήρωναν για ενοίκιο , για διατροφή , για εγγραφές και βιβλία , ενώ στα πιο πολλά σπίτια υπήρχαν μεγάλες στερήσεις και με σκληρή βιοπάλη πάσχιζαν οι φτωχοί ξωμάχοι για το ψωμί της χρονιάς . Έτσι , λιγοστά ήταν τα παιδιά που μπορούσαν να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο , ενώ για τ'άλλα ήταν αδύνατο και να το σκεφτούνε ακόμα .
Γι'αυτό , άλλωστε , έχω και προσωπική εμπειρία , γιατί , όταν τέλειωσα το Ελληνικό σχολείο , επειδή δεν υπήρχε οικονομική δυνατότητα για να πάω στο Γυμνάσιο , κάθισα δυο χρόνια έτσι , κι'ασχολήθηκα με διάφορες δουλειές μέχρι που ιδρύθηκε το Γυμνάσιο στο Λιδορίκι . Πάλι καλά , όμως , που υπήρχαν , εκείνη την εποχή , τα Ελληνικά σχολεία , τα σχολαρχεία , απ'τα οποία είχε τέσσερα και η Δωρίδα και μπόραγαν , κάπως ευκολότερα , τα φτωχοχωριατόπαιδα να φοιτήσουν σ'αυτά και να βελτιώσουν , τις γνώσεις τους για κάποιο καλύτερο μέλλον , γιατί βρίσκονται πιο κοντά στα χωριά και τη βόλευαν οικονομικότερα .
Επί τέλους , είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου και ιδρύθηκε το Γυμνάσιο στο Λιδορίκι και θα πρέπει να θεωρείται σαν πολυθρύλητο το γεγονός αυτό , γιατί ήταν ευεργέτημα για την περιοχή κι'ανακουφίστηκε κάπως ο κόσμος της Δωρίδας . Τον πρώτο χρόνο λειτούργησε σαν ημιγυμνάσιο με δυο τάξεις - τετρατάξια ήταν τότε τα Γυμνάσια -και φοίτησαν καμιά 40ριά μαθητές στην α΄τάξη με δυο μαθήτριες τη Βασιλική Καγκάλου απ'το Λιδορίκι και την Ελένη Γραββάνη , απ'το Κροκύλειο και καμιά 30ριά στη β'τάξη μαζί με μια μαθήτρια ,την Αφροδίτη Ππαζαχαρίου πάλι απ'το Κροκύλειο . Γυμνασιάρχης διορίστηκε ο Παπαθανασίου πούρθε απ'το Γυμνάσιο της Άμφισσας , στο οποίο υπηρετούσε σαν φιλόλογος , κι'ήταν γνωστός σ'όλους με την προσωνυμία , ο "Μαύρος " , μαθηματικός ο Γεροντόπουλος , που ήταν απ'τη Γαστούνη της Ηλείας , ιστορικός - φιλόλογος ο Πρωτοπαπάς απ'τη Σκαλούλα . Θρησκευτικά μας έκανε ο παπάς ο Νικολάου που ήταν πρόσφυγας απ'τη Μ. Ασία και εφημέριος στο Λιδορίκι μαζί με τον παπά Τσονάκα . Αυτός μας έκανε και Γαλλικά γιατί , όταν έγινε σκέψη για καθηγητή Γαλλικής , είχε πει στον Γυμνασιάρχη"ξέρω εγώ Γαλλικά να διδάξω τους...παίδας ".
Έτσι , με λιγοστό διδακτικό προσωπικό και με φτωχικά μέσα , αλλά με πολλή αισιοδοξία κι'ευοίωνες προοπτικές , άρχισε να λειτουργεί την ιστορική εκείνη χρονιά το Γυμνάσιο Λιδορικίου . Τον άλλο χρόνο έγινε ολοκληρωμένο Γυμνάσιο με παραπάνω από 100 μαθητές αλλά και με πολλές στεναχώριες από άποψη χώρου , γιατί το οίκημα στο οποίο στεγαζόταν ήταν μικρό για τις τέσσερις τάξεις , δοθέντος ότι μαθήματα γίνονταν τότε πρωί κι'απόγευμα , εκτός από Τετάρτη και Σάββατο . Τη δεύτερη χρονιά είχε έρθει Γυμνασιάρχης ο Ηπειρώτης γερο..Χαραλάμπης - ο Παπαθανασίου είχε μετατεθεί στο Γυμνάσιο της Άμφισσας - και μαθηματικός ήταν πάλι ο Γεροντόπουλος , φιλόλογοι οι Μητρόπουλος , Χαραλαμπόπουλος και Ξανάλατος , θεολόγος ο Μητατάκης , φυσικός ο Παπαναστασίου , γυμναστής ο Κώστας Σίδερης και δεν θυμάμαι ποιός άλλος ακόμα , και το Γυμνάσιο άρχισε να λειτουργεί κανονικά και οι μαθητές με τα χρόνια αυξάνονταν και πληθύνονταν .
Επί τέλους , είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου και ιδρύθηκε το Γυμνάσιο στο Λιδορίκι και θα πρέπει να θεωρείται σαν πολυθρύλητο το γεγονός αυτό , γιατί ήταν ευεργέτημα για την περιοχή κι'ανακουφίστηκε κάπως ο κόσμος της Δωρίδας . Τον πρώτο χρόνο λειτούργησε σαν ημιγυμνάσιο με δυο τάξεις - τετρατάξια ήταν τότε τα Γυμνάσια -και φοίτησαν καμιά 40ριά μαθητές στην α΄τάξη με δυο μαθήτριες τη Βασιλική Καγκάλου απ'το Λιδορίκι και την Ελένη Γραββάνη , απ'το Κροκύλειο και καμιά 30ριά στη β'τάξη μαζί με μια μαθήτρια ,την Αφροδίτη Ππαζαχαρίου πάλι απ'το Κροκύλειο . Γυμνασιάρχης διορίστηκε ο Παπαθανασίου πούρθε απ'το Γυμνάσιο της Άμφισσας , στο οποίο υπηρετούσε σαν φιλόλογος , κι'ήταν γνωστός σ'όλους με την προσωνυμία , ο "Μαύρος " , μαθηματικός ο Γεροντόπουλος , που ήταν απ'τη Γαστούνη της Ηλείας , ιστορικός - φιλόλογος ο Πρωτοπαπάς απ'τη Σκαλούλα . Θρησκευτικά μας έκανε ο παπάς ο Νικολάου που ήταν πρόσφυγας απ'τη Μ. Ασία και εφημέριος στο Λιδορίκι μαζί με τον παπά Τσονάκα . Αυτός μας έκανε και Γαλλικά γιατί , όταν έγινε σκέψη για καθηγητή Γαλλικής , είχε πει στον Γυμνασιάρχη"ξέρω εγώ Γαλλικά να διδάξω τους...παίδας ".
Έτσι , με λιγοστό διδακτικό προσωπικό και με φτωχικά μέσα , αλλά με πολλή αισιοδοξία κι'ευοίωνες προοπτικές , άρχισε να λειτουργεί την ιστορική εκείνη χρονιά το Γυμνάσιο Λιδορικίου . Τον άλλο χρόνο έγινε ολοκληρωμένο Γυμνάσιο με παραπάνω από 100 μαθητές αλλά και με πολλές στεναχώριες από άποψη χώρου , γιατί το οίκημα στο οποίο στεγαζόταν ήταν μικρό για τις τέσσερις τάξεις , δοθέντος ότι μαθήματα γίνονταν τότε πρωί κι'απόγευμα , εκτός από Τετάρτη και Σάββατο . Τη δεύτερη χρονιά είχε έρθει Γυμνασιάρχης ο Ηπειρώτης γερο..Χαραλάμπης - ο Παπαθανασίου είχε μετατεθεί στο Γυμνάσιο της Άμφισσας - και μαθηματικός ήταν πάλι ο Γεροντόπουλος , φιλόλογοι οι Μητρόπουλος , Χαραλαμπόπουλος και Ξανάλατος , θεολόγος ο Μητατάκης , φυσικός ο Παπαναστασίου , γυμναστής ο Κώστας Σίδερης και δεν θυμάμαι ποιός άλλος ακόμα , και το Γυμνάσιο άρχισε να λειτουργεί κανονικά και οι μαθητές με τα χρόνια αυξάνονταν και πληθύνονταν .
Εκδρομή του Γυμνασίου στον Άγιο Νικόλαο , έτος 1929 . Πρώτος από αριστερά , Δημ. Κάππος , μαθηματικός , μετέπειτα καθηγητής Πανεπιστημίου , Νικ. ΄Κιούλπαλης , καθηγητής Γαλλικών , Δημ.Λουκόπουλος , φιλόλογος και Κ. Ταμβάκης , ο τελευταίος σχολάρχης και νυν καθηγητής του Γυμνασίου, δεινός γνώστης της γραμματικής .
* *
Το Λιδορίκι , μέχρι τότε που ιδρύθηκε το Γυμνάσιο , ήταν , βέβαια , η πρωτεύουσα της Δωρίδας , όπου είχαν την έδρα τους , κι'όλες οι Αρχές της Επαρχίας και είχε και κάμποσα μαγαζιά κι'αρκετή κίνηση , αλλά ήταν ακόμα , ένα μεγάλο χωριό , χωρίς μεγάλες οικοδομές και οικοδομικό οργασμό , δίχως κάποιο κέντρο αναψυχής και χωρίς και τόσο ευοίωνες προοπτικές για μεγάλη εξέλιξη . Από τότε , όμως , που έγινε το Γυμνάσιο , πήρε άλλη όψη , γιατί μαζεύτηκαν τόσα παιδιά που έδωκαν μεγάλη ζωντάνια , έγιναν και πολλά άλλα μαγαζιά και σημειώθηκε σημαντική οικονομική άνθιση . Φάνηκε , πια , πως ήταν πραγματική πρωτεύουσα γιατί κάθε μέρα κουβαλιόταν πολύς κόσμος απ'όλα τα χωριά είτε για ψώνια , είτε για να τροφοδοτήσουν τα παιδιά είτε για υποθέσεις στις διάφορες αρχές και υπήρχε μεγάλη κίνηση .
Ηλεκτρικό ρεύμα , βέβαια , δεν υπήρχε ούτε στο Λιδορίκι , ούτε και σε κανένα άλλο χωριό της Δωρίδας κι'ούτε σκέψη καν μπορούσε να γίνει , την εποχή εκείνη , για τέτοιο πράγμα . Όλος ο κόσμος τη βόλευε με λάμπες πετρελαίου και κάμποσοι , για πιο πολλή οικονομία , με λυχνάρια , όπως κι'εμείς την πρώτη χρονιά που καθόμασταν στο Μπεσαίϊκο σπίτι κοντά στη Ζωοδόχο Πηγή , γιατί έκαιγαν λιγότερο πετρέλαιο . Υπήρχαν τρία εστιατόρια , του Διαμαντή , του Καραχάλιου και του Βαγγέλη Γιαλακίδη , όλα στη Βαθειά και κάμποσα άλλα κρασοταβερνεία , όπου σύχναζαν οι..μπεκρήδες και τα κοπάναγαν και το ριχναν και στο τραγούδι...
Έτος 1934 , το Γυμνάσιο σε εκδρομή , περαστικό από Αίγιο . Αναγνωρίστηκαν οι καθηγητές : Παπαχαραλάμπους , Γυμνασιάρχης , Γεροντόπουλος και Χαραλαμπόπουλος . Είναι η παλιότερη έκδρομική φωτογραφία στην οποία υπάρχουν και κορίτσια .
* *
Τα πιο πολλά σπίτια νοίκιαζαν δωμάτια κι'είχαν ένα καλό έσοδο απ'τα νοίκια , γιατί οι μαθητές όλο και πλήθαιναν . Από σπίτι , την πρώτη χρονιά , είχα καθίσει όπως είπα , στου Μπέσα κοντά στην εκκλησιά μαζί με τον Περικλή Υφαντή και το Γιώργο Στάγια από την Περιθιώτισσα , που κι'οι δυο τους πήγαν , άμα τέλειωσαν το Γυμνάσιο , στη Χωροφυλακή κι έφτασαν μέχρι το βαθμό του Συνταγματάρχη . Την άλλη χρονιά έμεινα σ'ένα υπόγειο , κάτω απ'το μαγαζί του Πανάγου , κοντά στη Βαθειά , μαζί με τον Χαράλαμπο Αθανασόπουλο , που κι'αυτός προόδεψε σαν υπάλληλος του Υπουργείου Γεωργίας , την τρίτη χρονιά πάλι με τον Περικλή σ'ένα υπόγειο σπίτι του Γιαλακίδη , του πατέρα του Μήτσου του Σταχτάρα και τον τελευταίο χρόνο στο σπίτι του Καράντζαλου μαζί με τον Κώστα το Σπυρόπουλο και με συνοίκους τους Γιώργο και Αχιλλέα Γιωργούτσο που έγιναν Δικηγόροι , και ο Αχιλλέας μάλιστα χρημάτισε και πετυχημένος Δήμαρχος Βύρωνα , τους αδελφούς Νίκο και Γιάννη Κιούπη και τον Αλέκο Καντά .
Μέχρι πριν να γίνει το Γυμνάσιο στο Λιδορίκι , ήταν πολύ δύσκολο για τα παιδιά της Δωρίδας ν'ακολουθήσουν Γυμνασιακές σπουδές , αν δεν ήταν από εύπορη οικογένεια η δεν είχαν κάποιον στην Αμερική να τους στέλνει εμβάσματα . Γιατί "δωρεάν παιδεία "δεν υπήρχε και τα έξοδα ήταν δυσβάσταχτα , γι'αυτό υπήρχαν πολλά χωριά , που δεν είχαν ούτε ένα παιδί στο Γυμνάσιο . Αλλά και μετά την ίδρυση του Γυμνασίου δεν έλειψαν , βέβαια , οι δυσκολίες , γιατί λιγοστά ήταν τα παιδιά που είχαν την οικονομική ευχέρεια για να τρώνε στα εστιατόρια , ενώ τ'άλλα , τα πιο φτωχά , ήταν υποχρεωμένα να μαγειρεύουν μόνα τους , φτιάχνοντας κάνα τραχανά η καμιά φασολάδα η να την βόλευαν με ψωμοτύρι και καμιά πίτα που τους έστελναν απ'το χωριό με τον ταχυδρόμο η με κάναν αγωγιάτη και πότε-πότε με λίγο χαλβά απ'το μπακάλη και καμιά ρέγγα , το πιο φτηνό προσφάι της φτωχολογιάς .
Προπολεμικό Λιδορίκι .Άμα τύχαινε να ναι δυο μέρες συνέχεια αργία , τότε κάμποσα παιδιά , ακόμα κι'απ'τα μακρινά ορεινά χωριά , πήγαιναν στα χωριά τους για να την βολέψουν καλύτερα από φαγητό , να προμηθευτούνε τίποτα τρόφιμα και να 'κονομήσουν και κάποιο χαρτζιλίκι . Και τη Δευτέρα , κατά πως θυμάμαι , εμείς τα Κροκυλειώτικα παιδιά - το ίδιο βέβαια γινόταν και από παιδιά από άλλα χωριά - ξεκινάγαμε λίγο μετά τα μεσάνυχτα και περπατάγαμε έξι ώρες ώσπου να φτάσουμε στο Λιδορίκι για νάμαστε στις 8 η ώρα , που θα χτύπαγε το κουδούνι , στο Γυμνάσιο . Κι'ακόμα ως τώρα θυμάμαι το νυχτερινό εκείνο περπάτημα μέσα στο σκοτάδι , με το λαδοφάναρο που το κράταγε ο μπροστάρης , για να βλέπουμε ώσπου να ξημερώσει και πως περνάγαμε ξυπόλυτοι τον "Κόκκινο " , - εκεί που τώρα έχει κατακλυσθεί απ'τη λίμνη του Μόρνου - γιατί γιοφύρι δεν υπήρχε κι'ήταν πολύ επικίνδυνος , άμα ήταν κατεβασμένος , και πως μια φορά , ενώ βρισκόμασταν στη μέση του ποταμού που είχε νερό πάνω απ'το γόνατο, έπεσε απ'τα χέρια του Περικλή το ένα παπούτσι γιατί ζαλίστηκε και το παρέσυρε προς τα κάτω το ρεύμα κι'αν δεν πρόφτανα να το πιάσω έγκαιρα , θα χανόταν και θα πήγαινε "μονοσάνδαλος "στο Λιδορίκι σαν τον μυθικό Ιάσωνα . Και πόσες τέτοιες άλλες περιπέτειες δε μου ‘ρχονται στο νου !
Η διαδρομή μέχρι το Στενό , όπου βρίσκεται το χάνι του Κωσταντέλου και ακόμα λίγο πιο πέρα απ'το γιοφύρι , τη θρυλική "Καμάρα "όπως την ήξερε ο κόσμος , ήταν υποφερτή , από 'κει όμως που αρχίζαμε ν'ανηφορίζουμε προς το Λιδορίκι και ίσαμε τις "Λάκκες "ο δρόμος μας φαινόταν ατέλειωτος και μας κούραζε πολύ καθώς ήμασταν ξενύχτηδες και περπατάγαμε τόσες ώρες κι'έτσι φτάναμε μπαϊλντισμένοι στο Λιδορίκι .
Πρωί-πρωί , λοιπόν , στο Γυμνάσιο , άλλοι διαβασμένοι γιατί μπόρεσαν να ρίξουν καμιά ματιά στο βιβλίο μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι ο μπάρμπα - Σπύρος ο Καραμήτσος κι'άλλοι αδιάβαστοι και με πολλή αγωνία , μπας κι'εκείνος ο ανελέητος κλήρος ξεπεταχτεί απ'το κουτί και τους καλέσει να λογοδοτήσουν για την αφροντισιά τους , κι'όλοι ταλαιπωρημένοι απ'την αγρύπνια και τη νυχτιάτικη πεζοπορία κάναμε κουράγιο ώσπου να σχολάσουμε το μεσημέρι για να ησυχάσουμε κάπως και να πάμε και πάλι τ'απόγευμα για μάθημα . Γιατί , όπως είπαμε , τότε γίνονταν μαθήματα πρωί κι'απόγευμα και δεν περίσσευε πολύς χρόνος γι'αναψυχή και για σουλατσαρίσματα ...
Πολλές , λοιπόν , ήταν οι δυσκολίες , εκείνα τα πρώτα χρόνια , για να τα βγάλει κανένας πέρα και μεγάλη φτώχεια , ανάμεσα σε πολλά παιδιά . Θυμάμαι , πως σε κάποια περίπτωση έγινε συνεισφορά απ'τους μαθητές για ν'αγοραστεί πηλήκιο σ'ένα μαθητή που δεν είχε 50 δραχμές να τ'αγοράσει και σε μια άλλη που κάποιος άλλος δεν είχε κι'αυτός ένα πενηντάρι για να πάρει μέρος στην εκπαιδευτική εκδρομή που έκαμαν οι τελειόφοιτοι στους Δελφούς κι'έτσι δεν μπόρεσε να πάει..Ήταν μεγάλη υπόθεση για την εποχή εκείνη , για πολλά παιδιά , το πενηντάρι !
Παρά ταύτα , υπήρχε όρεξη για μάθηση κι'αισιοδοξία για πρόοδο για ένα καλύτερο μέλλον , κι'έτσι μπόρεσαν πολλά από κείνα τα παιδιά ,παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες , ν'ανεβούν ψηλά και να καταλάβουν αξιόλογες θέσεις στην Κοινωνία . Όμως , πόσα άλλα φτωχά παιδιά , που είχαν ικανότητες κι'όρεξη να μάθουν γράμματα , δεν μπόρεσαν κι'έμειναν με το παράπονο ότι αδικήθηκαν και πόσοι γονείς που είχαν ταλαντούχα παιδιά δεν τα κατάφεραν να τα σπουδάσουν και τους έτρωγε ο καημός , όταν τα 'βλεπαν να ρέβουν στο χωριό και να θάβουν τα όνειρά τους στ'άγονα χωράφια ! Σήμερα , βέβαια , η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά και τα πράγματα με τη "δωρεάν παιδεία "είναι πολύ ευνοϊκά για τα παιδιά που είχαν ικανότητες και κέφι να σπουδάσουν , γιατί υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους .
Τα Σαψαραίϊκα , στον Ψαλά , όπως ήταν το 1927 , αριστερά στη φωτογραφία η μάντρα του σπιτιού του γιατρού του Σφέτσου .Περιδιαβάζοντας , λοιπόν , νοερά στο παλιό Λιδορίκι , και περπατώντας στον κεντρικό δρόμο και σ'άλλα κατατόπια , ξυπνάνε μέσα μου πολλές θύμησες και ξανασυναντάω παλιούς γνωστούς και συμμαθητές , που , κάποιοι υπάρχουν ακόμα , αλλά οι πιο πολλοί έχουν λείψει και νοιώθω πολλή συγκίνηση . Συναντάω , πρώτα-πρώτα , τον καλοσυνάτο Αντρέα Γκομόζια , με την πολυμελή οικογένεια , που είχε το πρώτο μαγαζί καθώς μπαίναμε στο Λιδορίκι , και συνέχεια πιο πέρα το Μπήλιο . Εκεί , λίγο μετά το Δημ. Σχολείο τον πρόωρα αδικοχαμένο φίλο μου Θύμιο Καψάλη , που είχε το ζαχαροπλαστείο μαζί με το συγχωριανό μου Τάσο Καντά . Στο Αλωνάκι τους Ευσταθίου , το Λατσούδη , τον Πιτσιό-Γιαννο που ολοένα σιγοσφύριζε , το φαρμακοποιό Παπανικολάου , το Ζόγκζα , το Σφέτσο με το κρεοπωλείο , τον Παναγιώτη Ασημακόπουλο που τον "έφαγε "ο εμφύλιος " , τον Αντρέα τον Κολοκύθα με τα τομάρια του και τις εφημερίδες , τον Πλατανιά που είχε το κουρείο στη Βαθειά και δίπλα τον Ανδρίτσο με το καφενείο που χρησιμοποιείταν και σαν θεατρική αίθουσα από κάνα περιοδεύοντα θίασο . Τότε , εμείς δυο τρεις , επειδή δε διαθέταμε το δίφραγκο για εισιτήριο , φκιάξαμε σε μια κουβαρίστρα κάτι χαρακιές για να μοιάζει με τη σφραγίδα που είχαν τα εισιτήρια κι'αφού τη μελανώσαμε σφραγίζαμε κάτι χαρτάκια από μπλοκ που μοιάζαν με τα εισιτήρια , κι'έτσι περνάγαμε απ'τον ελεγκτή και παρακολουθούσαμε την παράσταση , ώσπου μας πήραν , κάποτε , μυρουδιά και μας κυνήγησαν . Ως τότε όμως , είχαμε ιδεί κάμποσες παραστάσεις .
Πιο πέρα απ'τη Βαθειά με τον πλάτανο και τη βρύση , όπου ήταν τα εστιατόρια και τα καφενεία , ξαναθυμάμαι κι'άλλους που είχαν μαγαζιά , όπως τους Σκουταίους , με καλά οργανωμένο εμπορικό , τον Καφτάνια , τον Μήτσο τον Καντζιό , τον Δελή κι'άλλους πολλούς ακόμα που μου είναι αδύνατο να τους απαριθμήσω , γιατί θα γιόμιζε η εφημερίδα .
Στη ..νοερή περιπλάνησή μου , συναντάω ακόμα , τους γιατρούς Λαλαγιάννη , Σφέτσο , Κυριαζή , Παπαβασιλείου , το συμβολαιογράφο Ζώη , το μπάρμπα Νικόλα τον Πέτρου , με τις μεγαλόπρεπες μουστάκες του , τον μπατζανάκη του το Νάκο τον Κάρλο , τον Παπαδάκη με την αρχοντική γενιάδα του , που τραγούδαγε τόσο όμορφα άμα τα είχε κοπανίσει και που τον ξεπέρασε στο τραγούδι ο γιος του ο Θόδωρος , τον ψάλτη τον Κολοβό , που έψελνε κάπως..πριονιστά κι'ακαταλαβίστικα το τροπάριο της Ζωοδόχου Πηγής , γιατί ποτέ δεν κατάλαβα τα λόγια του και που τόσο πετυχημένα άκουσα , να τον μιμείται , πριν 5-6 χρόνια , ο Γιάννης Σκούτας , όταν ήμασταν στο Συμβούλιο της Δωρικής Αδελφότητας .
Ά ! κόντεψα να ξεχάσω τον Χαρούλα , τον παράξενο εκείνο τύπο , που τον έπιανε αμόκ άμα άκουγε κανέναν να σφυράει . Και το κάνανε πολλοί αυτό για να τον πειράξουν και τότε τους κυνήγαγε με τις πέτρες με πολύ άγριες διαθέσεις . Δεν θα θελα να τελειώσω τα θυμητάρια , από κείνα τα τόσο ξεμακρισμένα χρόνια , χωρίς να μνημονεύσω ένα επεισόδιο , που έγινε στις 25 του Μάρτη του 1926 στο προαύλιο της Ζωοδόχου Πηγής , όταν εκφωνούσε ο καθηγητής Μητρόπουλος έξαλλος φώναξε : "Κύριε συνάδελφε βγάλτε το καπέλο σας , είναι ιερός ο λόγος μου "κι'εκείνος το ξανάβγαλε . Πριν από δυο τρία χρόνια , που είχα επισκεφθεί στο σπίτι του στη Νέα Σμύρνη το Γεροντόπουλο , σεβαστό πια πρεσβύτη , παραπάνω από 85 χρονών , του θύμισα αυτό το περιστατικό , που κι'αυτός δεν το είχε ξεχάσει , αν κι'είχαν περάσει 60 χρόνια , και γελάσαμε πολύ .
Είχαν και πίκρες και χαρές εκείνα τα τόσο μακρινά χρόνια της μαθητικής ζωής στο Λιδορίκι κι'οι πίκρες μας έκαναν , πολλές φορές ν'αγανακτούμε και να περιμένουμε μ'αγωνία να περάσει γρήγορα ο καιρός για ν'απολυτρωθούμε . Ωστόσο , όταν περνάμε και τα δύσκολα , ακόμα , χρόνια και χάνονται στ'απύθμενα βάθη του παρελθόντος , σαν ανάμνηση είναι πάντα νοσταλγικά και σε κάτι τέτοιες στοχαστικές στιγμές μπορεί να βρέθηκε ο Ντοστογιέφσκυ , όταν έγραφε "πως θα θελα να ξαναζήσω κάθε λεπτό , κάθε στιγμή είναι μια ευτυχία για τον άνθρωπο " !
Θα ήταν , όμως , στ'αλήθεια , ευτυχισμένος εκειός που θα είχε την τύχη να ξαναζήσει η μπας και μετάνιωνε πικρά , γιατί θα ξανάμπαινε στα βάσανα και θα ξανάρχιζαν οι αβεβαιότητες κι'οι δυσκολίες , οπότε θα έβγαινε δικαιωμένος ο αρχαίος εκείνος σοφός που είπε : "το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού ; ".
Κανένας , βέβαια , δεν μπορεί να ξέρει που βρίσκεται η αλήθεια..
**********
Aυτές ήταν , αγαπημένοι μου φίλοι , οι αναμνήσεις απ'το παλιό Λιδορίκι , του Κροκυλειώτη Δημ Υφαντή , γραμμένες πριν από 33 χρόνια στο "ΛΙΔΩΡΙΚΙ ", υπέροχος λόγος με πληρότητα εικόνων μας έδωσε , στη μικρή αυτή αφήγησή του , μια..γεύση του παλιού καλού καιρού του χωριού μας , με τη λεπτομερή του περιγραφή , των κατοίκων της αγοράς και γενικότερα της Λιδορικιώτικης ζωής , δεν είχαμε τη χαρά να γνωρίσουμε τον συγγραφέα , και πολύ φοβάμαι , πως τώρα θα πρέπει να είναι , μάλλον , πολύ ...αργά , πάντως του χρωστάμε μεγάλη χάρη , για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας άφησε .
Να 'στε όλοι καλά , αγαπημένοι μου φίλοι
Κωνσταντίνος Ευθ. Καψάλης
www.lidoriki.com